Genderchirurgie is niet alleen het technisch goed uitvoeren van een operatie maar het gaat ook om het vormgeven van het meest passende gepersonaliseerde behandeltraject voor ieder individu. Daarbij is de grote diversiteit aan behandelmogelijkheden en behandelwensen een extra uitdaging. Bovendien wordt de zorg op veel verschillende plekken aangeboden. Margriet Mullender gaat in haar oratie als hoogleraar plastische chirurgie in op de uitdagingen om de kwaliteit van genderchirurgische zorg te verbeteren.
Er is in de afgelopen jaren veel veranderd in het denken over gender en genderdiversiteit. Eerder was gender een keuze tussen man of vrouw. Nu wordt gender meer gezien als een spectrum, variërend van meer mannelijk of meer vrouwelijk of daarbuiten, non-binair of genderneutraal. Daarnaast is de relatie tussen zorgvrager en zorgverlener in ontwikkeling. De patiënt heeft meer regie gekregen over zijn of haar eigen zorg. Zorgverlener(s) en patiënt beslissen samen over de best passende zorg. Dit heeft ook consequenties voor de genderbevestigende zorg. Mullender: ”We moeten goede voorwaarden creëren om het samen beslissen te faciliteren. Ons onderzoek laat zien dat het samen beslissen nog niet zo eenvoudig is. Veel keuzes zijn van elkaar afhankelijk en er zijn veel verschillende zorgverleners bij betrokken. Wie is dan verantwoordelijk voor het geven van welke informatie? En wanneer worden bepaalde keuzes precies gemaakt?”
Onacceptabel lang
Genderchirurgie is een onderdeel van de transgenderzorg. Door de toenemende vraag naar genderbevestigende zorg zijn de wachttijden onacceptabel lang geworden. Daarom moet deze zorg nu anders worden ingericht. Vond eerst alle zorg plaats in een multidisciplinair academisch behandelcentrum, nu wordt de zorg gedecentraliseerd. Hierbij worden grote delen van de zorg op meerdere plaatsen door heel het land aangeboden. Mullender: "We streven naar toegankelijke zorg van goede kwaliteit. Daarom is het belangrijk om adequate zorgnetwerken te vormen. Dit is ook een goed moment om met elkaar af te spreken wat goede kwaliteit precies is en hoe we die in de toekomst gaan monitoren. “
Betrokkenheid doelgroep
Het onderzoek naar de kwaliteit van de genderchirurgie richt zich op de vraag hoe deze zorg passend te maken is voor iedere individuele zorgvrager. Naast het bestuderen van de ingrepen wordt er ook gekeken naar hoe een behandeling het beste afgestemd kan worden op het individu. En ook hoe we de besluitvorming daarover vormgeven. Mullender: ”De laatste jaren maken we hierbij gebruik van participatief onderzoek, dus met inbreng en betrokkenheid van de doelgroep. Daardoor krijgen we een veel beter inzicht in wat belangrijk is voor de zorgvrager. De geleerde lessen passen we direct toe en evalueren deze in de praktijk. Op deze manier gaan kennisvermeerdering en het verbeteren van zorg hand in hand. Een mooi voorbeeld is de GenderAid (www.genderaid.org). Dit is een digitale keuzehulp voor genitale genderbevestigende chirurgie.”
