NWO, de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek, heeft afgelopen week de jaarlijkse Veni-en Vidi-beurzen toegekend aan onderzoekers van Nederlandse universiteiten en onderzoeksinstituten. Amsterdam UMC was dit jaar succesvol met zes Vidi- en zeven Veni-beurzen.

De Vidi-beurzen zijn acht ton en bedoeld voor ervaren onderzoekers. Ze kunnen met het geld gedurende vijf jaar een eigen, vernieuwende onderzoekslijn ontwikkelen en een groep opzetten. De Veni-beurzen zijn voor talentvolle nieuwkomers. Ze krijgen maximaal 250 duizend euro waarmee ze gedurende drie jaar hun wetenschappelijke ideeën verder kunnen ontwikkelen.

NWO heeft de namen Veni, Vidi, Vici gekozen voor haar beurzen. De woorden komen van Julius Caesar die in 47 voor Christus de fameuze woorden “Veni, vidi, vici.” zou hebben uitgesproken na zijn overwinning bij de slag bij Zela. “Ik kwam, ik zag, ik overwon.”

De Vidi-beurzen van Amsterdam UMC

Camiel Boon: Gentherapie voor erfelijke oogziekte

Voor de erfelijke oogziekte, X-gebonden juveniele retinoschisis (XLRS) bestaat geen behandeling. De ziekte veroorzaakt ernstig verlies van het gezichtsvermogen en vaak blindheid op de kinderleeftijd. Boon gaat een behandeling ontwikkelen gebaseerd op gentherapie. Die therapie is een relatief nieuwe ontwikkeling waarbij het beschadigde gen als het ware wordt gerepareerd. Op het gebied van gentherapie is het oog een 'pioniersorgaan'.


Alan Gerber: De rollen van tRNA's bij kanker

tRNA's zijn kleine moleculen die essentieel zijn voor eiwitsynthese. Gerber bestudeert de mechanismen waarmee kankercellen deze moleculen gebruiken om te groeien. Inzicht in deze gebeurtenissen helpt bij het ontwikkelen van nieuwe therapieën tegen kanker.


Joppe Hovius: Op zoek naar een vaccin voor Lymeziekte

Meer en meer mensen krijgen Lymeziekte. Helaas is er geen vaccin om de ziekte te voorkomen. Door het onderzoeken van tekenspeeksel en de afweerreactie van mensen tegen teken wil Hovius een vaccin ontwikkelen tegen de teek om zo Lymeziekte te voorkomen. Een uniek model waarin hij mensen herhaaldelijk blootstelt aan niet-besmette, in het laboratorium gekweekte, teken moet Hovius hierbij helpen.


Pim van Ooij: Betere beeldvorming van zieke aorta in borstkas

De aorta in de borstkas heeft te maken met de aanhoudende beweging van het hart en de bloedstroom. Een zieke, stijve aorta kan hierdoor scheuren. Van Ooij onderzoekt de ontwikkeling van nieuwe MRI-technieken om aortabeweging en stijfheid in kaart te brengen. Daarmee kan het risico op levensbedreigende problemen met de aorta beter worden ingeschat.


Betty Tijms: Sterke hersenverbindingen tegen dementie

Sterke verbindingen tussen hersengebieden zijn belangrijk voor het denkvermogen. De ziekte van Alzheimer verstoort hersenverbindingen en veroorzaakt dementie. Echter, mensen met sterke hersenverbindingen vertonen een trager ziektebeloop. Tijms bestudeert welke biologische processen bijdragen aan sterke hersenverbindingen nieuwe manieren te vinden die de ziekte van Alzheimer kunnen vertragen.


Christiaan Vinkers: De grote impact van jeugdtrauma bij depressie

Veel mensen hebben jeugdtrauma meegemaakt en lopen risico op psychiatrische ziektes zoals depressie. Maar kunnen mensen herstellen van jeugdtrauma? Vinkers onderzoekt waarom de gevolgen van jeugdtrauma zo langdurig en ernstig zijn, en of we met een ‘reset’ van het stress-systeem deze vorm van depressie beter kunnen behandelen.


De Veni-beurzen van Amsterdam UMC

Jurjan Aman: Bescherming longvaatjes als behandeling pulmonale arteriële hypertensie

Pulmonale arteriële hypertensie is een belangrijke oorzaak van hartfalen op jonge leeftijd. Helaas is de exacte oorzaak van de hoge bloeddruk in de longen niet duidelijk. Aman onderzoekt het verlies van kleine bloedvaatjes als mogelijke oorzaak en test stabilisatie van bloedvaatjes als nieuwe behandeling van pulmonale arteriële hypertensie.


Annemieke van Dam: Biosensor voor analyse zweet dader op plaats delict

Het lijnenpatroon van een vingerafdruk wordt op een plaats delict gebruikt om de dader te achterhalen. Echter, het zweet dat achtergelaten wordt, bevat nog veel meer informatie, zoals het geslacht en bloedgroep van de dader. In dit onderzoek ontwikkelt Van Dam een biosensor die deze specifieke informatie over de dader snel kan achterhalen.


Melissa Hooijmans: Betere meting uithoudingsvermogen spier bij ouderen

Belangrijke factoren voor het verlies van mobiliteit bij ouderen is een verminderd spier-uithoudingsvermogen en een afname in spierkracht. Een dynamische en functioneel relevante manier om spier-uithoudingsvermogen non-invasief te meten ontbreekt. Hooijmans gaat een platform ontwikkelen om dat vermogen met MRI vast te stellen tijdens inspanning bij veroudering.


Anita van Loenhoud: Reservecapaciteit van de hersenen bij alzheimer

Waarom krijgen sommige mensen met de ziekte van Alzheimer minder snel geheugenproblemen dan anderen? Van Loenhoud onderzoekt de ‘reservecapaciteit’ van de hersenen, door verschillen tussen patiënten in het beloop van symptomen en hersenveranderingen te meten. Deze kennis bevordert de ontwikkeling van nauwkeurigere prognostische tools en nieuwe ziekte-remmende behandelingen bij alzheimer.


Lonneke van Vught: Betere behandeling sepsis

Sepsis is een levensbedreigende aandoening waarbij de op hol geslagen ontstekingsreactie de patiënt schade toebrengt. Door de grote diversiteit in sepsis-patiënten ontbreekt een goede behandeling. In dit onderzoek analyseert Van Vught grote datasets om vergelijkbare patiëntengroepen te identificeren en het effect van de behandeling op de IC te analyseren.


Felipe Vieira Braga: Good cop, bad cop’: de rol van regulerende T cellen bij darmkanker

Kankercellen wonen in drukke buurten. Op het moment dat kankercellen de wijk in gaan, begint het mis te gaan. Buren nemen meestal contact op met de politie (immuuncellen) om de kankercellen kwijt te raken. Ik zal bestuderen hoe immuuncellen kankercellen uit de buurt verdrijven.


Josine de Winter: Energie voor moleculaire dans

Bij skelet- en hartspierziekte NEM6 is de energievoorziening verstoord. Hierdoor kunnen de spieren niet goed samentrekken. De Winter heeft een nieuwe microscoop en NEM6-modellen ontwikkeld om medicijnen te testen die de energielevering en spierkracht in NEM6 kunnen herstellen.


Aishu Parthasarathy: De neuronale code van ons handelen

In ons natuurlijke gedrag zijn we actief in het nastreven van positieve ervaringen en passief in het vermijden van negatieve prikkels. Parthasarathy gaat uitzoeken hoe en waarom het brein ons handelen onder positieve en negatieve omstandigheden zo verschillend beïnvloedt. Het fenomeen is relevant voor een beter begrip van psychiatrische aandoeningen.