Docent Willem vertelt enthousiast hoe mooi het voor hem is wildvreemde studenten geneeskunde zijn teelballen en prostaat bekijken en bevoelen. Zij kunnen daardoor dit soort onderzoek in kleine groepen veilig en nauwkeurig leren om dit in toekomst professioneel en zo min mogelijk belastend bij een 'echte' patiënt uit te voeren.
“Ik begrijp dat vrijwilligers hiervoor niet in de rij staan, maar je ontmoet gemotiveerde studenten die nieuwsgierig en onzeker binnenkomen en die je een stukje wijzer kunt maken. Ik geniet ervan hoe ze luisteren, om ze bij te sturen en te zien dat ze vooruit gaan in het uitvoeren van het onderzoek zijn na mijn onderwijs. Ik vind het een zinvolle invulling van mijn tijd.”

Ongemakkelijk
Hij ontkent niet dat hij zijn eerste les wat ongemakkelijk vond. Maar: “Je wordt goed voorbereid en gaat niet zo maar beginnen. Ik adviseer geïnteresseerden contact op te nemen (zie beneden) om meer informatie in te winnen. Na een uitgebreid kennismakingsgesprek en onderzoek door onze uroloog-androloog om te kijken of je geschikt bent, kom je een keer meekijken om te zien of het wat voor je is. Als dat het geval is, loop je een aantal lessen mee met een ervaren docent. Voordat je echt kunt beginnen moet je een aantal artikelen lezen over het onderwerp en oefen je met een andere docent om precies te weten hoe je met intieme situaties het best kunt omgaan.”

Willem doet dit werk sinds 2006 na zijn pensionering, omdat hij tijd had. In zijn werkzame leven was hij inkoper en manager. Daarna heeft hij lessen gegeven op school over brede onderwerpen, zoiets als maatschappijleer, zegt hij zelf. “Dat vind ik leuk. Iets vertellen, iets overdragen. Toen ik via via voor dit onderwijs werd benaderd, hoefde ik niet lang na te denken.”

Niet in de rij
Voor veel vrouwen is intiem onderzoek routine, vaak vanwege de zwangerschap. Mannen overkomt dit minder vaak. Dit kan verklaren waarom mannen onderzoek aan ballen en billen lastiger vinden. Ze staan dus niet in de rij om als vrijwillig docent studenten wat bij te brengen over dit onderwerp. Maar intiem onderzoek is bij mannen van vlees en bloed ook belangrijk. Een rectaal toucher waarbij de arts met een vinger via de anus de prostaat voelt, is een veel voorkomende medische procedure. Of het zoeken naar een knobbeltje in de teelballen.

Les
Nadat de vrijwillige docenten het voortraject hebben doorlopen, kunnen ze beginnen aan een les die meestal een uur of vier duurt. “Altijd in teams van twee”, zegt Willem. “Je krijgt dan een groepje van drie studenten, aan het begin van hun master en nog voor hun co-schappen, die het onderzoek bij je gaan doen. We beginnen relaxed, we stellen ons voor en we vertellen wat we gaan doen. We vragen wie ze zijn; gewoon om iedereen op hun gemak te stellen. We kijken of er vragen zijn. Vragen of ze nerveus zijn, het is immers een intiem onderzoek, daar moet je rekening mee houden. We vragen of ze ertegen op zien. De docenten besteden aandacht aan het gesprek dat de arts met de patiënt moet voeren voordat het onderzoek begint. Logisch want de patiënt is meestal gespannen en de arts moet hem op een goede manier geruststellen.”

Als de studenten gaan oefenen, dan is de ene docent patiënt en de andere docent begeleidt de studenten over wat ze moeten doen. In het eerste deel staan de ballen en de penis centraal, zeg maar de voorkant, het mannelijk genitaal. “Bij dit soort lessen wordt de penis niet aangeraakt”, zegt Willem. “Je laat de penis aan de studenten zien. Ze onderzoeken de ballen en kijken waar alles zit.  Jij geeft aan of het goed gaat en of het gevoelig is. Soms kan het pijn doen als ze de bijballen onderzoeken. Dat kun je aangeven hoe ze het op een betere manier kunnen doen.”

Rectaal toucher
Na de pauze onderzoekt de student de prostaat met een vinger via de anus, het zogenoemde rectaal toucher. “Ze oefenen ook op modellen, maar dat is niet voldoende. Op een mens is het echter; dan krijg je meteen feedback  of je goed zit of je niet te hard drukt en de techniek juist is en het gedrag ook past.”.”

Taboe
Al dit onderzoek is en blijft voor velen een taboeonderwerp. Als het zou gaan over een practicum over de voeten, dan zou er niet zo’n punt van worden gemaakt en is werving van vrijwilligers niet nodig. Voor Willem geldt dit taboe niet. Hij vertelt er luchtig over. Hij doet het al zo lang, al bijna vijftien jaar. “Soms krijg ik verbaasde blikken als ik vertel wat ik doe. Het zij zo. Dan heb ik het er niet meer over.”

Veel mensen zullen zich afvragen of je bang moet zijn om een erectie te krijgen als de studenten bezig zijn met het onderzoek. “Dat is een goede vraag. Die stellen veel mannen die docent willen worden. Dit heeft natuurlijk niks met seks te maken, er is geen sprake van opwinding of wat dan ook. Alles vindt plaats in een neutrale, veilige omgeving. En als het toch gebeurt, dan kun je het bespreekbaar maken en je hand erop leggen. En bij het rectale onderzoek lig je met je rug naar de student en valt het niet op. Niks om je zorgen over te maken”, aldus Willem

------------------------------------------------------------------------------------Amsterdam UMC is op zoek naar mannen die als instructiedocent willen werken voor één of twee dagdelen van vier uur per keer, één a twee keer per maand. Hier tegenover staat een vergoeding van € 36,40 per uur. Het ziekenhuis zoekt mannen van 25 jaar tot +/- 60 jaar. De minimum leeftijd is ingesteld omdat studenten het vaak ongemakkelijk vinden om een leeftijdsgenoot te onderzoeken. Je hoeft hiervoor niet medisch geschoold te zijn, maar anatomisch dient alles in orde te zijn.

Wil je meer informatie? Neem dan contact op met:
Desiree Jonckheer d.jonckheer@amsterdamumc.nl 

Tekst Marc van den Broek