Iedereen kan diabetes krijgen. Sommige oorzaken zijn bekend, maar het is lang niet altijd duidelijk hoe de ziekte ontstaat. Diabetes heeft een grote impact op zowel de patiënt als zijn omgeving. Veel mensen schamen zich voor de ziekte. En het is moeilijk te accepteren dat het leven voorgoed anders is. Van de mensen met diabetes heeft zo’n 20 procent depressieve klachten en die combinatie zorgt voor een verminderde kwaliteit van leven, meer complicaties en hogere kosten.
Psycholoog
Frank Snoek doet al meer dan 25 jaar onderzoek naar de psychologische aspecten van diabetes. Met zijn onderzoeksgroep heeft hij internationaal bijgedragen aan een beter begrip van de ziektelast. Daarnaast zoekt hij mogelijkheden om patiënten met diabetes te ondersteunen. Hij ziet onderzoek als aanjager van goede patiëntenzorg. “In mijn ogen zijn er twee manieren van hulp: direct en indirect. Een voorbeeld van directe hulp is een gesprek tussen patiënt en psycholoog. Elkaar zien en spreken, de patiënt kan zijn verhaal kwijt en vertelt waar hij of zij mee worstelt. Het dilemma is echter dat er onvoldoende psychologen zijn om elke patiënt regelmatig op die manier te helpen. Daarom willen we ook indirecte hulp ontwikkelen waar patiënten baat bij hebben zonder dat ze fysiek tegenover een psycholoog zitten. Zoals de zelfhulpapp MyDiaMate.”
Tips en tricks
MyDiaMate is bedoeld om de emotionele veerkracht van diabetespatiënten te vergroten. Snoek: “Zij voelen zich vaak schuldig over ‘misstappen’ zoals het in één keer leegeten van een zak drop. Dat doet iedereen wel eens, maar bij een diabetespatiënt kan dat grote gevolgen hebben. De app bevat veel concrete én evidence-based tips en tricks. Zowel over medische als psychologische aspecten van diabetes.” Snoek heeft de patiënten bewust betrokken bij de ontwikkeling van de app: , wat vinden ze goed, wat missen ze nog, wat zou beter kunnen? Zo’n 50 patiënten testen de app, die dit najaar op de markt moet komen. “Zorgvuldigheid staat voorop. Ik wil iets goeds aanbieden, een app die mensen echt helpt zich beter te voelen ondanks hun diabetes.”
Continu bezig met de ziekte
Snoek zegt per toeval in zijn vakgebied terecht te zijn gekomen. Er was geen familielid of vriend met de ziekte. “Ik studeerde klinische psychologie aan de Universiteit van Amsterdam en een docent vroeg me mee te helpen met een project over diabetes. Ik was meteen gegrepen door het veelzijdige en interessante ziektebeeld, en het gegeven dat je patiënten op veel manieren kan helpen. Diabetici moeten dagelijks klussen aan hun lijf, de zorg omvat zoveel meer dan ’s ochtends een tabletje innemen. De patiënt is continu bewust bezig met de ziekte: het meten van de bloedsuikerspiegel, het nemen van medicatie die daarop is afgestemd, het goed opletten op wat je eet, oppassen met alcohol en voldoende bewegen. Dat is nogal wat. Ik vind het dan ook niet vreemd dat er in het hoofd van de patiënt ook van alles gebeurt. ”
Diabetes Mentaal
In nauwe samenwerking met het diabetescentrum van Amsterdam UMC heeft Snoek zich in 2010 sterk gemaakt voor een gespecialiseerde polikliniek: Diabetes Mentaal. Hier hebben patiënten toegang tot een uitgebreid behandelaanbod als het gaat om psychologische problemen. “Eerst was er alleen plek voor patiënten van Amsterdam UMC, locatie VUmc. Nu is de kliniek ook open voor patiënten uit andere ziekenhuizen.
Hoewel Medische Psychologie een ondersteunende discipline is in een ziekenhuis, ziet Snoek dat er steeds meer aandacht voor is. “Tegenwoordig is er een multidisciplinair spreekuur waarbij een psycholoog betrokken is. Het welbevinden van de patiënt vormt een vast onderdeel van de controles. Daar ben ik trots op. Het is zo belangrijk voor mensen om naast een medische controle te kunnen praten over hoe ze hun ziekte ervaren. En dat betekent lang niet altijd dat ze ook hulp nodig hebben, want dat wordt door medisch specialisten nog wel eens gevreesd. Alleen al dat mensen zich gehoord voelen helpt enorm”, is de overtuiging van Snoek.
Belangrijke prijs
De hoogleraar krijgt de Richard R. Rubin Award tijdens het jaarlijkse ADA Congres in San Francisco. Hij geeft er de lezing #diabetespsychologymatters over het belang van psychologisch onderzoek bij mensen met diabetes. De American Diabetes Association is de grootste diabetesorganisatie ter wereld. “Natuurlijk is het leuk om zo’n belangrijke prijs te krijgen, en ik hoop vooral dat het zorgt voor meer aandacht voor de impact van diabetes op iemands leven. Want gezien de grootte van het probleem – er zijn wereldwijd 440 miljoen mensen met diabetes – zou er best wat meer aandacht voor mogen zijn”, vindt Snoek. “Het spreekt kennelijk niet enorm tot de verbeelding.”
Tekst: Nicole de Haan
