Kwalitatieve zorg is zorg waarvan de uitkomst de beste is voor de patiënt. Ter Wee: “De patiënt staat centraal. Zijn wensen en behoeften, en wat hij kwaliteit van leven vindt, zijn leidend.” Het gesprek hierover voeren, samen beslissen over welke behandeling aansluit bij die wensen en behoeften, is een must. Want wat de beste uitkomst is voor de patiënt, is niet altijd de uitkomst die medisch gezien de beste is.
Gezonde ontwikkeling
Ter Wee geeft een voorbeeld: “Neem de behandeling van prostaatkanker. Het slagingspercentage is daarbij heel hoog. Dat wil zeggen, patiënten genezen van kanker. Maar dat is iets waar medici vooral naar kijken. Dat 40 procent van de mannen daarna de rest van hun leven incontinent is, dat wordt niet meegenomen in dat slagingspercentage. Terwijl incontinent zijn misschien wel vervelender is dan leven met prostaatkanker, waarbij de kans dat je daaraan doodgaat op oudere leeftijd eigenlijk helemaal niet zo groot is.” Niet behandelen is dan misschien voor sommigen een betere optie.
Daarover samen beslissen is volgens Ter Wee de kern van kwalitatieve zorg. Hij vindt het dan ook: “Een gezonde ontwikkeling dat we het principe ‘dokter zal het wel weten’ steeds meer loslaten en vaker denken: ‘We kunnen dit, maar moeten we dit ook?’ Dat je als arts openstaat voor de wens van de patiënt. En dus soms moet besluiten dingen níet of anders te doen, omdat de patiënt zegt: ‘Ik wil echt niet incontinent worden’.”
Onderzoek naar niet-medische uitkomsten
Het betrekken van de patiënt in de besluitvorming wordt al steeds ‘gewoner’. Maar echt vanzelfsprekend, zover is het nog niet. Volgens Ter Wee is hiervoor allereerst een omslag nodig in denken. Veel artsen - inclusief hijzelf, geeft hij toe – staan volgens hem nog te vaak in de in de traditionele stand van ‘Dit is de aandoening, die gaan we verhelpen’.
Ook blijkt het in de praktijk niet altijd makkelijk om het goede gesprek met de patiënt te voeren. Bijvoorbeeld omdat er nog te weinig data beschikbaar zijn over mogelijke niet-medische uitkomsten van behandelingen. Zorgverleners kunnen hierdoor de patiënt niet van alle informatie voorzien, waardoor het maken van een weloverwogen keuze lastig is. Onderzoek om deze data beschikbaar te maken, is dus eveneens van groot belang. Ter Wee: “Dat betekent uitkomsten met elkaar vergelijken. Naar data kijken. Leren van elkaar. En bij alles de vraag stellen: wat vindt de patiënt ervan?”
Levert die nieuwste technologie ook daadwerkelijk voor de patiënt de beste uitkomst op?
Ook wat betreft kosten is de gedachtegang vaak ouderwets, vindt Ter Wee. En wordt de patiënt te weinig meegenomen in de overweging. “Natuurlijk als je de boel moet vervangen, waarom dan niet het nieuwste van het nieuwste? Tegelijkertijd denk ik, ook gezien het tekort aan financiële middelen, moeten we eigenlijk de vraag stellen: ‘Levert die nieuwste technologie ook daadwerkelijk voor de patiënt de beste uitkomst op? Of moeten we ergens anders in investeren?’”
Oplossingen voor tijdtekort
Tijdgebrek in het consult is eveneens een factor die het soms moeilijk om het gesprek met de patiënt te voeren. Daar ziet Ter Wee wel oplossingen voor. Zo zouden controles – mits de patiënt dit ook wil – telefonisch of per mail kunnen, waardoor er meer tijd overblijft voor patiënten die op dat moment wel meer aandacht nodig hebben. “Maar, het is niet zo makkelijk om dat zomaar even te veranderen”, weet Ter Wee. De huidige betalingsstructuur van artsen, vooral gebaseerd op die van niet-academische ziekenhuizen, laten dit bijvoorbeeld vooralsnog niet toe. Zo stellen verzekeraars bepaalde eisen aan consulten, anders wordt het niet vergoed. Bovendien blijkt dat veel patiënten toch graag de arts in levende lijve spreken. Ter Wee: “Het vraagt dus om andere structuren en om flexibiliteit. Ook van patiënten.”
Waardegedreven zorg
Kort gezegd moet eigenlijk het gehele zorgsysteem op de schop. Dat is dan ook precies waar Ter Wee zich voor inzet. Zo is hij nauw betrokken bij een programma van de Nederlandse Federatie van UMC’s gericht op de invoering van ‘waardegedreven zorg’ (zie onderstaand kader) binnen alle umc’s en medeverantwoordelijk voor de implementatie van dit model binnen Amsterdam UMC. En dat gaat gestaag, vertelt hij. “In eerste instantie gebeurde dat vooral onder de radar. Onder andere door de aandacht die de fusie opeiste. Maar er is duidelijk een stijgende lijn. Zodat we inmiddels steeds meer boven de radar uitkomen.”
Wat is waardegedreven zorg?
Waardegedreven zorg, ofwel Value Based Healthcare, is een van oorsprong Amerikaanse model voor het herstructureren van gezondheidszorgsystemen. Overkoepelend doel van dit model is van waarde te zijn voor patiënten. Waarbij waarde wordt gedefinieerd als gezondheidsresultaten per eenheid van kosten. Kort door de bocht gezegd: de patiënt krijgt de allerbeste zorg, tegen de laagst mogelijke kosten. Interprofessionele samenwerking, samen leren en onderzoeken, transparante kosten én het goede gesprek met de patiënt staan daarbij centraal.
