Prostaatkanker komt veel voor bij mannen, vaak op oudere leeftijd. De groei van de tumor wordt gestimuleerd door het mannelijk geslachtshormoon testosteron. Transvrouwen (mensen geboren als man, die zich identificeren als vrouw) krijgen vaak een hormoonbehandeling om hun lichaam aan te passen naar het ervaren geslacht. Bij zo’n behandeling wordt onder andere de aanmaak van testosteron geremd en het gehalte in het bloed dus sterk verlaagd. De prostaat wordt bij een geslachtsaanpassende operatie niet verwijderd omdat dit een grote kans zou geven op ongewild urineverlies.
Prostaatkankerrisico
Het genderteam van Amsterdam UMC deed onderzoek naar prostaatkanker bij transvrouwen. Ze keken bij 2281 transvrouwen die hormonen gebruikten of zij tussen 1991 en 2019 prostaatkanker hebben gekregen. Dit bleek bij zes personen het geval. Op basis van de cijfers uit de algemene bevolking zou je in deze groep 30 mensen met prostaatkanker mogen verwachten. Dit betekent dat het prostaatkankerrisico van transvrouwen vijf keer lager is dan het risico van mannen van dezelfde leeftijd in de algemene bevolking.
Relatie tussen testosteron en prostaatkanker
Een sterk verlaagd testosterongehalte lijkt dus een aanzienlijk beschermend effect te hebben op het ontstaan van prostaatkanker. Terwijl eerdere onderzoeken lieten zien dat hoge testosteronwaarden geen hoger risico geven op prostaatkanker. Hoofdonderzoeker Iris de Nie: ”De relatie tussen testosteron en prostaatkanker lijkt een curve te volgen waarbij er bij lage testosterongehaltes wel degelijk een verband bestaat met het ontstaan van prostaatkanker. Dit verband verdwijnt vanaf een bepaald testosterongehalte.”
Geruststellend
De bevindingen van dit onderzoek zijn geruststellend voor transvrouwen: het behouden van de prostaat tijdens de hormoonbehandeling brengt geen extra risico’s met zich mee. Sterker nog: het risico op prostaatkanker is beduidend lager dan bij mannen in de algemene bevolking. Daarnaast biedt deze studie nieuwe inzichten in de relatie tussen testosteron en het ontstaan van prostaatkanker in het algemeen.
Adviezen voor de praktijk
In Nederland worden mannen in de algemene bevolking niet routinematig getest op prostaatkanker omdat dit nauwelijks voordelen heeft en leidt tot veel onnodige behandelingen. Aangezien het risico op prostaatkanker bij transvrouwen nog lager blijkt, is het routinematig testen bij hen niet nodig. Wel is het belangrijk dat zowel de transvrouw zelf als haar artsen, goed beseffen dat de prostaat in het lichaam blijft na een geslachtsaanpassende operatie. Want ook al is het risico vijf keer lager, prostaatkanker kan bij transvrouwen nog steeds voorkomen.
tekst: Jan Spee