Meer dan 80% van de patiënten met tuberculose (tbc), ’s werelds meest dodelijke infectie, heeft geen hardnekkige hoest, ondanks dat dit wordt gezien als een kenmerkend symptoom van tbc. De ziekte verspreidt zich voornamelijk via hoesten, maar ook simpelweg via de ademhaling. Voor een onderzoek onder leiding van Amsterdam UMC en Amsterdam Institute for Global Health and Development (AIGHD), werd data geanalyseerd van meer dan 600.000 mensen in Afrika en Azië. Daaruit bleek dat 82,8% van de tbc-patiënten geen hardnekkige hoest had. 62,5% van de patiënten hoestte zelfs helemaal niet.

“We wisten al dat er een groot gat zat tussen de 10,6 miljoen patiënten die ziek werden van tbc en de 7,6 miljoen die in 2022 daadwerkelijk geregistreerd zijn bij gezondheidsautoriteiten”, zegt Frank Cobelens, hoogleraar Global health bij Amsterdam UMC en Senior Fellow bij AIGHD. “Onze resultaten laten de mogelijke reden zien voor de minimale daling in het aantal tbc-ziektegevallen in Afrika en Azië, ondanks de enorme inspanning om de ziekte te diagnosticeren en te behandelen.” “Een hardnekkige hoest is vaak het beginpunt voor een diagnose, maar als 80% van de mensen met tbc deze niet heeft, betekent dat geen, of een latere diagnose. Die komt dan waarschijnlijk pas nadat de tbc zich al verder verspreid heeft naar anderen”, voegt hij toe.

Grote hoeveelheid bacteriën

De onderzoekers analyseerden de resultaten van nationale monitoringsystemen van 12 landen waarmee actief tbc in de bevolking werd opgespoord. Zij vonden dat, naast het ontbreken van een hardnekkige hoest, meer dan een kwart van de tbc-patiënten helemaal geen tbc-symptomen heeft. Allebei komt dat vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Daarnaast was het opvallend dat het slijm van een kwart van de tbc-patiënten zonder hardnekkige hoest wel een grote hoeveelheid bacteriën bevatte. Dit betekent dat die groep waarschijnlijk zeer besmettelijk is.

Screening met röntgenfoto’s

“Wanneer we deze onderzoeksresultaten op een rijtje zetten, wordt duidelijk dat we de manier waarop we de diagnose 'tuberculose’ stellen, moeten heroverwegen. Op de huidige manier worden namelijk grote aantallen tbc-gevallen gemist, zeker in de landen die minder middelen tot hun beschikking hebben. Daarom is het belangrijk om nu de focus te leggen op screening met röntgenfoto's en het ontwikkelen van goedkopere en makkelijk te gebruiken diagnostische tests”, zegt Cobelens.

Werk aan de winkel

Deze studie is uitgevoerd in samenwerking met onderzoekers uit Azië, Afrika en de World Health Organization, waaronder de Makerere University in Oeganda. Directeur van Makerere's Lung Institute en universitair docent in de longgeneeskunde Bruce Kirenga sluit zich aan bij de oproep van Frank Cobelens voor een heroverweging: "Dat de meeste mensen met actieve overdraagbare tbc geen hoest hebben, het belangrijkste screeningssymptoom van de ziekte, vraagt om dringende aandacht om objectievere manieren te vinden om tbc te screenen. Röntgenfoto’s zijn een oplossing, maar onderzoek naar andere biomarkers is ook nodig.” Kirenga voegt toe: "Deze resultaten hebben ook implicaties voor de preventieaanpak, waarbij we mensen met een tbc-infectie behandelen om te voorkomen dat het een echte ziekte wordt. Ook in dit geval is een aanhoudende hoest de screeningsmethode die het makkelijkst beschikbaar is. Hier is dus ook werk aan de winkel.”

Deze studie is vandaag gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift The Lancet Infectious Diseases.
Gisteren verscheen er een ander artikel over de diagnosestelling van tbc, in Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS): uit onderzoek van Amsterdam UMC en de Universiteit van Kaapstad blijkt dat er wel tuberculosebacteriën aanwezig waren in de adem van 90% van de mensen bij wie geen tuberculose was vastgesteld met een sputumtest. Lees meer op Amsterdam UMC Spotlight (Engelstalig).

Foto: Campagne tegen tuberculose in Gabon (Shutterstock)