Mensen met een migratieachtergrond, en dat is in Amsterdam ruim de helft van de inwoners, hebben een grotere kans om ziek te worden. Zo lopen ze een groter risico op hart- en vaatziekten, diabetes en depressie dan van oorsprong Nederlandse inwoners. Al tijdens zijn opleiding tot huisarts verbaasde Eric Moll van Charante (1966) zich hierover. In 2018 raakte hij betrokken bij het grootschalige Amsterdamse gezondheidsonderzoek HELIUS (Healthy Life in an Urban Setting), waar hij zich met name richt op preventie van hart- en vaatziekten.
Onlangs werden zijn inspanningen verankerd in het hoogleraarschap. “Voor mij een uitgelezen kans om de talrijke opbrengsten van het onderzoek te vertalen naar betere zorg in de huisartspraktijk voor mensen met een migratieachtergrond”, vertelt Moll van Charante. “Ik onderzoek hoe we de kans op hart- en vaatziekten voor Nederlanders met een Marokkaanse, Turkse, Surinaamse en Ghanese achtergrond beter kunnen voorspellen. Ook hoe we beter kunnen uitleggen wat dit risico betekent en hoe we met het verbeteren van de leefstijl of medicijnen hun gezondheid op langere termijn kunnen verbeteren. We moeten daarbij breder kijken: ook de leefomgeving kan onze gezondheid beïnvloeden. Denk maar aan de negatieve invloed van luchtvervuiling, lawaai en slechte behuizing. Op dat vlak komen voor mij Sociale Geneeskunde en Huisartsgeneeskunde samen.”
Verantwoordelijk
Voor Amsterdam UMC is het in het leven roepen van deze leerstoel een belangrijke prioriteit: etnische minderheden vormen van oudsher een groot deel van de patiëntenpopulatie. “We voelen de verantwoordelijkheid meer onderzoek te doen naar gezondheidsverschillen in de context van multi-etniciteit,” legt Moll van Charante uit. “In de meer dan honderd standaarden van het Nederlands Huisarts Genootschap is er maar weinig aandacht voor de invloed van etniciteit op de behandeling en begeleiding van patiënten. Terwijl het belang ervan al uit veel onderzoek duidelijk is geworden. De coronapandemie heeft dat dik onderstreept; mensen uit minderheidsgroepen worden vaker in het ziekenhuis opgenomen en hebben een groter risico op complicaties en overlijden aan covid-19.”
“Een belangrijke reden waarom we zo weinig weten over deze verschillen en de achterliggende oorzaken is, dat mensen met een migratieachtergrond nog altijd sterk ondervertegenwoordigd zijn in wetenschappelijk onderzoek. Met de HELIUS-studie hebben we een unieke kans om de invloed te bestuderen van erfelijke aanleg, sociale- en culturele gewoonten, leefstijl, sociaaleconomische factoren en de samenhang daartussen.”
Leren luisteren
Cruciaal, zo legt de hoogleraar uit, is om meer inzicht te krijgen in hoe mensen zelf omgaan met gezondheidsrisico’s: “Het heeft geen zin om patiënten te adviseren over leefstijl of behandeling als dat niet aansluit op hun behoeften en mogelijkheden. Het begint dus met luisteren. Pas als we begrijpen hoe patiënten in het leven staan, kunnen we ze goed adviseren. Momenteel vragen we huisartsen naar hindernissen bij de zorg aan etnische minderheden en hoe ze daarmee omgaan. Ongetwijfeld levert dat ook oplossingen op die waardevol kunnen zijn voor alle collega’s.”
E-health
Een andere ingang is e-health, vervolgt Moll van Charante. Hij is als onderzoeker betrokken bij een smartphone-platform voor leefstijlverbetering met coaching op afstand. Het platform wordt momenteel in de Europees-Chinese PRODEMOS-studie getest. Centraal staat de vraag of mensen met een laag sociaaleconomisch profiel op deze manier hun leefstijl over langere tijd kunnen verbeteren. “De eerste resultaten zijn positief. Het platform verkleint de afstand tot zorg die veel mensen met een migratieachtergrond ervaren.”
Al met al is er dus veel werk aan de winkel, concludeert Moll van Charante. “Met als stip op de horizon dat we beter inspelen op het ongelijk verdeelde ziekterisico, rekening houdend met culturele achtergrond en behoeften. Het is een kwestie van een lange adem, maar ik heb goede hoop dat het ons zal lukken de bestaande gezondheidskloof te verkleinen.”
De oratie van Eric Moll van Charante is gepland op 20 mei 2022.
Tekst: Caroline Wellink
Foto: Kirsten van Santen
