Bij endometriose zit weefsel dat lijkt op baarmoederslijmvlies buiten de baarmoederholte. Het nestelt zich op het buikvlies en op de organen in de buik. Ook kan het weefsel zich buiten de buik manifesteren zoals bijvoorbeeld in de longen. Het risico bestaat dat aangetaste organen minder goed werken. Vrouwen met deze aandoening hebben veel pijn en functioneren daardoor minder goed. Vaak zijn ze al op jonge leeftijd arbeidsongeschikt. De ziekte brengt ook vruchtbaarheidsproblemen met zich mee, waarvoor veel vrouwen hulp zoeken.
Pasgeboren meisjes
Velja Mijatovic wil meer zicht krijgen op het ontstaan van endometriose. “Er zijn aanwijzingen dat vaginaal bloedverlies bij pasgeboren meisjes een mogelijke verklaring is. Stamcellen uit het baarmoederslijmvlies worden met de bloeding versleept naar de buikholte van de baby en dragen mogelijk jaren later bij aan het ontwikkelen van endometriose.”
Pijnlijk bloedverlies
Vrouwen met endometriose hebben gedurende een lange periode zorg op maat nodig. Hierbij is aandacht voor emotionele, seksuele en sociale aspecten van de ziekte. Mijatovic: “In Amsterdam UMC werken we in een multidisciplinair team aan de diagnostiek en de behandeling van deze ziekte. Naast gynaecologen denken 17 andere medisch specialismen mee over de behandeling, waaronder radiologen, darmchirurgen, pijnspecialisten en psychologen. Ook adviseert de patiëntenvereniging ons hoe je deze complexe zorg het beste kunt inrichten. Behandeling is erop gericht om deze aandoening en het maandelijkse ’bloedend leed’, het pijnlijke bloedverlies tijdens de menstruatie, te bestrijden.”
Innovatieve behandelingen
Velja Mijatovic ziet mogelijkheden om de zorg voor patiënten met endometriose te verbeteren. Zo wordt het weefsel dat buiten de baarmoederholte zit vaak operatief verwijderd. De nieuwe hoogleraar pleit voor evaluatieonderzoek naar deze complexe endometriose-chirurgie. Hierbij moet je het risico op complicaties van de ingreep afwegen tegen mogelijke gezondheidswinst: vermindering van pijnklachten en verbetering van de vruchtbaarheid. Ook is er extra aandacht nodig voor chronische pijn bij endometriose. Innovatieve behandelingen kunnen hier een oplossing bieden. Bijvoorbeeld een digitale pijntraining met behulp van ‘virtual reality’ waarmee vrouwen leren beter met pijn om te gaan. Daarnaast wil Mijatovic meer inzicht krijgen in de mechanismen die verantwoordelijk zijn voor de verminderde vruchtbaarheid. “Hierbij speelt mogelijk het bekende hormoon progesteron een rol. Het endometrioseweefsel kan ongevoelig zijn voor progesteron. Die ongevoeligheid geldt dan ook voor de baarmoeder en heeft zo invloed op de vruchtbaarheid. We gaan onderzoeken hoe we deze ongevoeligheid kunnen beïnvloeden.”
Impact corona
In dit coronajaar werden afspraken met patiënten vaak geannuleerd en geplande operaties of vruchtbaarheidsbehandelingen uitgesteld. Dit had zeker zijn impact op de kwaliteit van leven van deze patiënten. Mijatovic: ”We hebben samen met de patiënten- en beroepsvereniging onderzocht wat de impact van de eerste lockdown was op onze patiënten. Ruim de helft van hen meldde een toename van hun klachten. Het vervangende videobellen met hun zorgverlener gaf wel enige steun. Maar ze misten vooral de geruststelling van het fysieke contact met mogelijkheden voor aanvullend onderzoek, bijvoorbeeld een echoscopie. Gelukkig zijn er ook positieve geluiden over onder andere medicatiegebruik. We schrijven nu noodgedwongen vaker medicijnen voor omdat de operatieve zorg werd afgeschaald en de medicatie lijkt voor velen goed te werken.”
Foto: Amsterdam UMC
