Alzheimer wordt traditioneel beschouwd als neurodegeneratieve ziekte die resulteert in progressieve schade aan de zenuwcellen, als gevolg van eiwitophopingen in de hersenen. In de jacht naar een effectieve behandeling voor alzheimer kijkt Amsterdam UMC naar een nieuw perspectief: de rol van het immuunsysteem. Hoogleraar Elga de Vries ontvangt voor dit veelbelovende onderzoek, het BRAIN project, een ERC Advanced beurs van € 2,5 miljoen.
De Vries, hoofd van de neuro-immunologie-onderzoeksgroep van Amsterdam UMC, onderzoekt de rol van het immuunsysteem bij neurologische ziekten, waaronder MS en alzheimer. Bij alzheimer is het immuunsysteem ontspoord, wat waarschijnlijk bijdraagt aan ontsteking in de hersenen en neurodegeneratie. De Vries heeft nu vastgesteld dat het immuunsysteem al vroeg in het ziekteproces ontregeld raakt. Ze gelooft dat deze ontdekking een nieuw onderzoekspoor creëert in de zoektocht naar een manier om alzheimer aan te pakken. “Mijn bevindingen tonen aan dat het immuunsysteem bij patiënten met alzheimer al vroeg in het ziekteproces ernstig ontspoord is. Het lijkt erop dat het immuunsysteem uitgeput is. Gespecialiseerde cytotoxische cellen spelen hier een rol. Het lijkt erop dat deze cellen giftige chemicaliën produceren die ontsteking in de hersenen en neurodegeneratie veroorzaken”, legt De Vries uit.
Controle van het immuunsysteem
Het BRAIN project heeft als doel om vast te stellen hoe het veranderde immuunsysteem samenhangt met de progressie van alzheimer. Met als uiteindelijk doel om nieuwe behandelstrategieën te ontwikkelen die interventie in de ontwikkeling van de ziekte mogelijk maken.
Het BRAIN project
Haar eerdere ontdekkingen hebben ervoor gezorgd dat De Vries gelooft dat een lipiden misbalans een sleutelrol speelt bij de progressie van alzheimer. In de ogen van De Vries is de ontstekingsrespons een aantrekkelijk aanknopingspunt voor de ontwikkeling van de behandeling die interventie in de vroege stadia van alzheimer mogelijk zou maken. De Vries: “De data uit mijn onderzoek suggereren het belang van een bepaalde klasse van lipiden bij alzheimer. Zij kunnen mogelijk het immuunsysteem beheersen. Maar of, en hoe, dat daadwerkelijk werkt, is nog een raadsel. Dat willen we onderzoeken in het BRAIN project. ”
Meer lezen over het BRAIN-project? Ga naar Janus, editie 2, 2023. Janus is het wetenschapsmagazine van Amsterdam UMC.
ERC Advanced beurs
De European Research Council (ERC) geeft vandaag 218 ERC Advanced beurzen toe aan vooraanstaande onderzoeksleiders in heel Europa, als onderdeel van het Horizon Europe -programma. De subsidies - in totaal € 544 miljoen - ondersteunen vooruitstrevend onderzoek op een breed scala aan gebieden, van geneeskunde en natuurkunde tot sociale wetenschappen en geesteswetenschappen.
De ERC Advanced beurzen zijn een van de meest prestigieuze en competitieve EU-onderzoeksprogramma's en biedt onderzoekers de mogelijkheid om ambitieuze, op nieuwsgierigheid gedreven projecten na te streven die kunnen leiden tot belangrijke wetenschappelijke doorbraken. Ze worden toegekend aan gevestigde, toonaangevende onderzoekers met een bewezen trackrecord van belangrijke onderzoeksresultaten in het afgelopen decennium.
Fotografie: Shutterstock (hoofdfoto) en Mark Horn (portret)
