“We zagen dat patiënten die imatinib kregen gemiddeld zeven dagen eerder van de intensive care kwamen dan mensen met een placebo”, zegt longarts Bogaard. Het gaat om respectievelijk acht dagen tegenover vijftien dagen. Ook lijkt het dat mensen korter aan de beademing hoeven en dat er minder mensen overlijden door het middel. Bogaard: “We zijn met vervolgonderzoek gestart om deze positieve resultaten beter te begrijpen.”
Zoektocht naar werkend medicijn
Wetenschappers zoeken al vanaf het begin van de pandemie of bestaande medicijnen tegen Covid-19 werken. Tot nu toe zonder succes. Mede-onderzoeker Jurjan Aman: “We vonden in 2008 al dat leukemiegeneesmiddel imatinib vaatlekkage in de longen remt. Een op de vijf coronapatiënten krijgt ernstige longschade door vaatlekkage in de longen. Zij moeten dan naar het ziekenhuis of aan de beademing op de IC, omdat de lekkage leidt tot levensbedreigend zuurstoftekort. Daarom wilden we dit medicijn testen bij coronapatiënten.”
Samenwerking
De studie is uitgevoerd met twaalf andere ziekenhuizen in Nederland. Bogaard: “Alle collega’s wilden graag meewerken aan het onderzoek. Het idee sprak aan en iedereen wilde iets doen.” In een gerandomiseerd dubbelblind klinisch onderzoek uitgevoerd tussen 31 maart 2020 en 4 januari 2021 kregen 385 patiënten verspreid over deze ziekenhuizen imatinib of een placebo. De zorgverleners wisten niet welke patiënt het medicijn of het placebo kreeg. “We hadden verwacht dat alle opgenomen coronapatiënten voordeel zouden hebben van imatinib”, aldus Aman. “Ons onderzoek laat echter zien dat de positieve effecten vooral bij de meest zieke patiënten met vaatlekkage optreden.”
WHO onderzoekt imatinib
Ondertussen gaat de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) drie bestaande medicijnen testen voor mensen die met een coronavirusinfectie in het ziekenhuis liggen. Een hiervan is imatinib. Dit gebeurt op aanraden van Harm Jan Bogaard. De WHO wil weten of mensen hierdoor de ziekte overleven: International COVID-19 trial to restart with focus on immune responses (nature.com). Imatinib wordt ook getest binnen het international Corona onderzoeksplatform REMAP-CAP.
Financiering
Imatinib is een bestaand middel en daarom is dit onderzoek niet gefinancierd door een farmaceutisch bedrijf. Toch kon het onderzoek doorgaan. “Het onderzoek kon tegen een lage prijs worden uitgevoerd door inzet van onderzoekers wiens onderzoek vanwege corona stil kwam te liggen”, aldus Bogaard. Deze Counter Covid studie ontving een startsubsidie van het Corona Research Fonds van Amsterdam UMC. En 1,6 miljoen euro van de Europese Commissie voor onderzoek naar deze vaatlekkage. ZonMw gaf een bottum-up Grant.
Het onderzoek is gepubliceerd in The Lancet Respiratory Medicine.
De deelnemende ziekenhuizen naast Amsterdam UMC: LUMC, Erasmus MC en Radboudumc, Spaarne Gasthuis, Noordwest Ziekenhuisgroep, OLVG, Franciscus, Haaglanden Medisch Centrum, Gelre Ziekenhuizen, Isala, Antonius (Sneek) en Catharina Ziekenhuis.
Tekst: Daniëla Cohen
