Volgens Patricia Zondervan is het verwijderen van een hele nier makkelijk en snel, maar geeft het een soort schijnzekerheid. “Op de lange termijn is het beter om de nier te sparen, vooral bij patiënten met hart- en vaatziekten of diabetes. Een slechte nierfunctie kan deze ziektes erger maken.”
Wel of niet opereren? De patiënt besluit
Stel, een patiënt met een niertumor van 3 centimeter is vanuit een ander ziekenhuis voor een niersparende operatie naar Amsterdam UMC verwezen. Zondervan vertelt: “We bespreken dan altijd eerst alle behandelopties met de patiënt: actief volgen en behandelen als het groeit, partiële nefrectomie (de nier deels verwijderen, red.) of bijvoorbeeld cryo-ablatie, waarbij de niertumor wordt bevroren. Dit is een behandeling die bijna net zo goed is als een operatie. De kunst is om de patiënt zodanig goed in te lichten dat deze zelf al een keus kan maken, als uroloog ben je puur ondersteunend”, aldus Zondervan.
Zondervan ziet ook regelmatig patiënten die naar Amsterdam UMC zijn doorverwezen voor een verwijdering van de hele nier. “Vaak kan de tumor dan toch niersparend verwijderd worden. Dit bespreek ik met de patiënt en samen wegen we de voor- en nadelen af. De patiënt kiest uiteindelijk zelf voor een partiële nefrectomie, waardoor deze uiteindelijk een betere nierfunctie overhoudt.”
Verschil in behandelingen in Nederland
Zondervan en haar collega’s hebben recent een studie gepubliceerd over de verschillen in behandeling van nierkanker in Nederland. “We zien dat ziekenhuizen die vaak nierkanker behandelen, vaker niersparend opereren. Ziekenhuizen met minder ervaring verwijderen vaker de hele nier. Ook zagen we dat sommige regio’s heel eenzijdig bepaalde nierkankerzorg aanbieden. Wij vermoeden dat hier minder gedeelde besluitvorming plaatsvindt in de spreekkamer.”
Concentratieslag voor betere zorg
Het Integraal Zorgakkoord heeft 5 ‘tumortafels’ ingericht voor concentratie en spreiding van de zorg, waaronder 1 over nierkanker. Zondervan hoopt dat dit leidt tot minder versnipperde zorg en meer transparantie: “De concentratie van zorg die voor nierkanker landelijk wordt ingezet vanuit VWS zal mogelijk nog een handje helpen in een optimalisatie van de behandeling van nierkanker en de rol van gedeelde besluitvorming. De zorg en kwaliteit voor de patiënt kan zo verbeteren, daar ben ik van overtuigd!”
Kennis delen en samenwerken
Een niersparende operatie zoals een partiële nefrectomie is complex en wordt niet overal gedaan. Amsterdam UMC is hierin gespecialiseerd. Patricia Zondervan organiseert internationaal en nationaal cursussen en laparoscopie- en robottrainingen om de operatietechniek te verbeteren en standaardiseren in Europa. In het Nierkankernetwerk Amsterdam (NKNA) bespreken urologen wekelijks iedere patiënt met nierkanker in een multidisciplinair overleg. “Dit loopt al 7 jaar als een trein”, vertelt Zondervan. “Door deze samenwerking is er aangetoond meer gedeelde besluitvorming, doen meer patiënten mee aan studies en is de samenwerking tussen urologen en oncologen verbeterd.” Ook de landelijke tumorwerkgroep Dutch Renal Cancer Group (DRCG) en het landelijk register PRO-RCC werken multidisciplinair. Zondervan: “De uroloog, oncoloog, radiotherapeut en interventieradioloog praten met elkaar over de patiënt.” Het landelijk register PRO-RCC volgt patiënten met nierkanker. Samen met Adriaan Bins, oncoloog uit Amsterdam UMC, richtte Zondervan dit op: “We vragen de patiënten naar hun kwaliteit van leven en ze hebben ook een app waarop ze bijwerkingen kunnen aangeven.”
Lees hier meer informatie over Wereld Nierkankerdag (Engelstalig).
Foto: Amsterdam UMC/Dick Jonkers
