Het is een beslissing die dagelijks op elke Intensive Care genomen wordt: kan een patiënt al naar een verpleegafdeling of niet? Te vroeg is risicovol. Als de patiënt achteruitgaat en weer terug moet naar de IC, is de kans op overlijden groter. Te lang op de IC blijven is ook geen goed idee. "Dat is bovenal vervelend voor de patiënt. Maar ook erg duur en het bed kan niet worden ingezet voor een andere patiënt die dat misschien veel meer nodig heeft,” vertelt Paul Elbers, intensivist in Amsterdam UMC. "Allemaal erg onwenselijk met het relatief lage aantal IC-bedden in Nederland, een gebrek aan IC-verpleegkundigen en hoog ziekteverzuim sinds corona." Zeker met het oog op een eventuele nieuwe golf van de covid-19- pandemie dit najaar is optimaal gebruik van IC-capaciteit essentieel.
Intensivist blijft eindverantwoordelijk
Elbers en collega-intensivist Patrick Thoral bedachten de software samen met de Amsterdamse softwareontwikkelaar Pacmed. Daarom heet de software Pacmed Critical. Op basis van artificial intelligence, wordt in real time informatie van patiënten op de IC vergeleken met informatie van duizenden patiënten die in het verleden op een IC zijn behandeld. Op elk gewenst moment voorspelt de software hoe groot de kans is dat een patiënt na verplaatsing naar een verpleegafdeling binnen een week opnieuw naar de IC moet. De ontslagsoftware laat niet alleen een voorspelling zien, maar ook hoe die voorspelling verandert met de tijd en een lijst van factoren waarop de voorspelling is gebaseerd. De intensivist neemt de definitieve beslissing en is dus eindverantwoordelijk. Thoral: “Wij zien het als een soort second opinion. En door te onderzoeken hoe de software in de praktijk gebruikt wordt, willen we de waarde voor patiënten en zorgverleners verder verhogen.”
Heropnames voorkomen
Voor het ontwikkelen van de ontslagsoftware gebruikten de ontwikkelaars gepseudonimiseerde patiëntgegevens van bijna 25.000 mensen die recentelijk op de IC zijn behandeld. Doel van de software is om het aantal heropnames terug te dringen, maar ook om patiënten niet onnodig lang op de Intensive Care te behandelen. Momenteel ligt het aantal heropnames op Nederlandse IC’s rond de 5 tot 10 procent. Thoral: "Onze inschatting is dat er met name bij ongeplande opnames, zoals bij bloedvergiftiging, longontsteking en een covid-19-infectie winst te behalen valt. Bij dit soort opnames is de kans op heropname doorgaans groter dan bij IC-opnames voor planbare zorg."
Primeur
Volgens de intensivisten is de ontslagsoftware een wereldwijde primeur. Thoral: "Voor zover ik weet is het de enige medische beslisondersteuning op basis van artificial intelligence die op deze manier in een ziekenhuis gebruikt wordt. Ik bedoel dan beslisondersteuning aan het bed van de IC-patiënt, waarbij algoritmes en ontwikkelde modellen rechtstreeks en in real time gevoed worden met gegevens uit het elektronisch patiëntendossier”. Wouter Kroese, mede-oprichter van Pacmed: “Het is een enorme mijlpaal. Het is ontzettend belangrijk dat AI nu eindelijk de stap naar de medische praktijk maakt. Dat moet verantwoord en veilig gebeuren. Samen met Amsterdam UMC hebben we daar alle noodzakelijke stappen voor genomen. En we voldoen aan alle regelgeving om de software als medisch hulpmiddel in te kunnen zetten. We zijn klaar om op te schalen en de software uit te breiden, zodat deze in heel Nederland en daarbuiten de capaciteits- en personeelsuitdagingen in de ziekenhuizen kan helpen oplossen.”
Samen met de Gemeente Amsterdam, onderzoeks- en medische centra, universiteiten en kennisinstellingen zet Amsterdam UMC zich in om de regio Amsterdam koploper te maken in de kennis over en de ontwikkeling van AI-technologieën. Deze Amsterdamse coalitie, onder de vlag AI Technology for People, investeert de komende 10 jaar 1 miljard euro in baanbrekende onderzoeksprogramma’s, het aantrekken van toptalent en het ontwikkelen en begeleiden van startups en spin-offs.
Fotografie: Maarten Willemstein
