Overzicht van de promoties en oraties van Amsterdam UMC. Vanwege de situatie rondom het coronavirus verdedigen promovendi hun onderzoek nu digitaal.

Woensdag 10 februari
Promotie (UvA), 11.00 uur, online 
Willianne Hoepel: De veiligheid-schakelaars van ons immuunsysteem

Dagelijks belagen ongewenste indringers (ziekteverwekkers) zoals bacteriën en virussen ons lichaam. Antistoffen beschermen ons daartegen. Dit is een delicaat proces, want verkeerde of onjuiste activatie van antistoffen kan leiden tot ongewenste effecten (weefselschade). Hoepel heeft het mechanisme ontrafeld hoe antistoffen ontstekingen kunnen veroorzaken.
Een juiste afweerreactie tegen ziekteverwekkers is belangrijk. Een te zwakke reactie ruimt de ziekteverwekker niet goed op met alle gevolgen van dien. Een te sterke reactie of ongewenste reactie kan leiden tot weefselschade of zelfs een auto-immuunziekte. Hoepel beschrijft dat antistoffen een cruciale rol spelen in deze balans. Ze ontdekte dat antistoffen de afweer tegen verschillende ziekteverwekkers specifiek bijsturen en bracht in kaart welke moleculen hierbij zijn betrokken. Antistoffen zijn de ‘veiligheid-schakelaars’ van ons immuunsysteem.
De opzet van het proefschrift is fundamenteel, maar tijdens de corona-epidemie bleek de kennis cruciaal. Hoepel ontdekte dat antistoffen van ernstig zieke covid-19-patiënten een stevige ontstekingsreactie veroorzaakten in longcellen. Hoepel selecteerde medicijnen en testte in het lab of ze de heftige ontstekingsreactie konden remmen. Haar resultaten hebben geleid tot twee onderzoeken met een medicijn dat de door antistoffen veroorzaakte ontstekingsreactie kan remmen na een besmetting met corona.
Unraveling the mechanisms of antibody-dependent inflammation

Woensdag 10 februari
Promotie (UvA), 13.00 uur, online
Karel Scheepstra: PTSS na ernstige situatie in ziekenhuis bij personeel en patiënt

In het ziekenhuis komen veel ernstige incidenten en levensbedreigende situaties voor van medische aard, zoals het onverwacht overlijden van een patiënt of een periode van onzekerheid bij de patiënt. Scheepstra heeft de gevolgen hiervan voor patiënten (en hun familie) en zorgpersoneel gemeten en in kaart gebracht.
Uit zijn onderzoek bleekt dat de mentale ziektelast onder artsen hoog is: posttraumatische stress, depressie en angst komen veel voor. Dat een arts een potentieel psychotraumatische gebeurtenis meemaakt, is eerder regel dan uitzondering. Artsen die dit hebben meegemaakt, zeggen vaker defensief te gaan werken en artsen met posttraumatische-stressklachten overwegen vaker te stoppen met hun beroep.
Uit Scheepstra’s onderzoek blijkt dat patiënten die tijdens of direct na de bevalling een ernstige bloeding kregen, significant meer kans hebben op het ontwikkelen van een posttraumatische stressstoornis (PTSS). Dat geldt niet voor de partners die getuige waren van een dergelijke bloeding.
Scheepstra stelt dat potentieel traumatische gebeurtenissen veel voorkomen in het ziekenhuis, met consequenties voor welbevinden en werkbeleving, en met mogelijk consequenties voor kwaliteit van zorg. Hij bepleit een geprotocolleerde opvang en screening na emotionele gebeurtenissen om posttraumatische stress, depressie en angst bij zorgverleners, patiënten en partners te voorkomen.
Posttraumatic stress disorder in a medical setting

Donderdag 11 februari
Promotie (UvA), 10.00 uur, online 
José Fernandes: Medicijn en vaccin voor malaria en ebola in Gabon
Fernandes heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van geneesmiddelen voor twee belangrijke infectieziekten in Gabon: malaria en ebola. Beide ziekten gaan samen met koorts. Malaria is veruit de belangrijkste oorzaak van koortsachtige ziekten die leiden tot ziekenhuisopnames in Gabon.
De promovendus keek naar het potentieel antimalaria-geneesmiddel fosmidomycine. Dat bleek veilig werd bevonden en werd goed verdragen, ondanks enkele bijwerkingen. Verder keek hij naar preventieve maatregelen zoals het malaria-vaccin RTS, S. De proeven van fase 2 toonden een verbeterde immuunrespons en bescherming, en fase 3 maakte duidelijk dat het vaccin beter werkt als het wordt gegeven aan kinderen van 5-17 maanden.
Causes of fever in Gabon. Epidemiology and interventions

Donderdag 11 februari
Promotie (UvA), 13.00 uur,online
Sven van Dijk: Behandeling acute ontsteking alvleesklier
Van Dijk keek naar mogelijkheden om de behandeling te optimaliseren van patiënten met gecompliceerde acute alvleesklierontsteking. Een groep van 108 patiënten van wie een deel van de alvleesklier was afgestorven, kreeg een kijkoperatie (VARD) om het dode weefsel weg te halen. Bij die ingreep was de sterfte in het ziekenhuis 15,7 procent. Van Dijk constateert dat VARD steeds vaker wordt uitgesteld. De optimale timing van de ingreep blijft onduidelijk.
Dit proefschrift presenteert verder de POINTER-studie, waarin wordt onderzocht of onmiddellijke drainage beter is dan de huidige praktijk van uitgestelde drainage.
Complicated acute pancreatitis -Interventions and timing of treatment

Donderdag 11 februari 2021
Promotie (VU), 13.45 uur, online 
Caspar van Munster: Verbeter klinische beoordeling MS
Mensen met MS worden regelmatig klinisch beoordeeld op grond van hoe goed ze kunnen lopen en ze hun armen en handen kunnen gebruiken. Dit is belangrijk om te bepalen hoe MS zich ontwikkelt in de loop van de tijd en of medicatie het juiste effect heeft.
Om hun mogelijkheid tot bewegen - dus de mate van invaliditeit – te meten, gebruiken artsen verschillende meetmethoden. Van Munster toont aan dat combinaties van deze metingen met video-ondersteunde beoordeling, invaliditeit bij mensen met MS beter in kaart brengen. Van Munster zag dat de mate waarin het lopen aangedaan is, weinig zegt over het kunnen gebruiken van de armen en handen. Je moet dus deze twee aspecten apart van elkaar testen.
Ook vond hij dat dagelijkse verrichtingen, zoals drinken uit een kopje en opstaan uit een stoel, van meerwaarde zijn bij het beoordelen van het functioneren. Dit resulteerde in een vragenlijst waarin wordt gevraagd naar het gebruik van de armen en handen. Van Munster heeft in zijn onderzoek ook kunnen bepalen hoeveel punten iemand minimaal moet verbeteren, wil er sprake zijn van betekenisvolle vooruitgang in het dagelijks leven.
Disability in multiple sclerosis: Improving clinical assessment  

Donderdag 11 februari

Promotie (UvA), 16.00 uur, online  
Robin Blok: Betere zorg voor patiënten na operatie endeldarmkanker

Deze studie beoogt de kwaliteit van zorg verder te verbeteren bij patiënten met endeldarmkanker. Blok keek naar patiënten bij wie een uitgebreide operatie noodzakelijk is, waarbij de chirurg de anus, de kringspier en een deel van de endeldarm moet verwijderen. Hoofdvraag is hoe je het risico op complicaties na deze uitgebreide operatie kan verminderen. En wanneer deze toch optreden, wat dan de beste manier is om deze aan te pakken.
Na verwijdering van de tumor vindt reconstructie plaats om de operatiewond te dichten. Tot op heden is er geen eenduidige manier om de wondgenezing na deze uitgebreide operatie te verbeteren. Wel stelt Blok vast dat een veelgebruikte techniek om het operatiegebied te dichten met behulp van een vetschort geen voordeel oplevert, en zelfs het risico op complicaties verhoogt. De promovendus stelt een nieuwe behandelingstechniek voor, waarbij de wond wordt gehecht met huid- en vetweefsel van de billen. Toekomstig onderzoek moet uitwijzen of dit de uitkomst van de ingreep daadwerkelijk verbetert.
Next steps in surgical colorectal cancer care

Vrijdag 12 februari

Promotie (UvA), 13.00 uur, online 
Niek Achten: Sepsis bij pasgeboren kinderen
Een bacteriële infectie vlak na de geboorte (early onset sepsis, EOS) kan ernstige gevolgen hebben. Vroegtijdige toediening van antibiotica is doeltreffend, maar het is moeilijk de symptomen van EOS te onderscheiden van andere neonatale problemen. Daarom worden veel pasgeborenen blootgesteld aan antibiotica en de schadelijke effecten daarvan, terwijl zij vaak geen EOS blijken te hebben.
Achten evalueert de EOS-calculator, een nieuwe methode om antibiotica toe te wijzen bij verdenking op sepsis. Hij bemerkt dat het gebruik van antibiotica na gebruik van de EOS-calculator vermindert. De aanbevelingen van de EOS-calculator sluiten mogelijk beter aan bij de intuïtie van de arts dan de huidige Nederlandse nationale richtlijnen.
A Calculated Risk. Risk stratification as a basis for medical management of early-onset sepsis risk

Vrijdag 12 februari
Promotie (UvA), 14.00 uur, online 
Michiel Greidanus: Rol werkgever bij terugkeer naar werk na kanker

Werkgevers spelen een belangrijke rol in de begeleiding van werknemers met kanker, zowel tijdens het verzuim als tijdens en na de terugkeer naar werk. Werkgevers hebben ondersteuning nodig om deze rol te vervullen, stelt Greidanus in zijn onderzoek. Hij ontwikkelde, gebaseerd op de behoeften van werkgevers, de MiLES-interventie. Deze ondersteunt werkgevers bij de begeleiding van werknemers met de diagnose kanker. De interventie gaat uit van een website met informatie en tips, communicatievideo’s en checklists voor een goed gesprek.
Ook heeft Greidanus het nut en de haalbaarheid van deze interventie onderzocht vanuit het perspectief van werkgevers en werknemers met kanker. Uit zijn onderzoek blijkt dat werkgevers de MiLES-interventie nuttig vinden. Ook sluit deze goed aan bij hun behoeften in de praktijk. Hiermee biedt de interventie werkgevers een veelbelovend hulpmiddel om succesvolle werkhervatting te bevorderen van werknemers met kanker. Of de MiLES-interventie daadwerkelijk effectief is, kan op basis van de studies in dit proefschrift niet worden geconcludeerd.
Enhancing the return to work of cancer survivors

Vrijdag 12 februari 2021
Promotie (UvA), 16.00 uur, online 
Linsey de Groot: Onderzoek naar opvlammen van astma
Exacerbaties bij astma zijn plotselinge verslechteringen van het ziektebeeld van de patiënt, die gepaard gaan met toegenomen ontstekingsprocessen in de luchtwegen. Vaak lokken virusinfecties deze exacerbaties uit, maar ook allergenen, bacteriën, luchtverontreiniging en inspanning spelen een rol. Het is nog niet precies bekend hoe ontstekingsprocessen bijdragen aan exacerbaties.
Sommige van deze processen kunnen de longen beschadigen door het maken van reactieve zuurstofproducten (oxidatieve stress), waardoor de ziekte acuut verslechtert. Dit proefschrift gaat hier dieper op in en focust op drie verschillende celtypen die een belangrijke rol spelen bij ontsteking in de luchtwegen en tevens bekend staan om de productie van grote hoeveelheden zuurstofradicalen; eosinofielen, neutrofielen en macrofagen.
Oxidative stress and the inflammatory nature of asthma exacerbations