Met betere diagnostiek en het ontwikkelen van scherpe risicoprofielen voor de ziekte van Alzheimer gaan voor het eerst een groot aantal instellingen samen de ziekte bestrijden. Het ambitieuze doel is om alzheimer aan te pakken voordat de ziekte zich openbaart. Daarbij speelt preventie en het vergroten van het bewustzijn voor dementie en hersengezondheid een grote rol. Dit nieuw initiatief ABOARD, onderdeel van Nationale Dementiestrategie 2021-2030 van VWS, heeft een budget van 8,8 miljoen Euro.

In Nederland hebben bijna 300 duizend mensen dementie. Door vergrijzing zijn dat er over twintig jaar naar schatting een half miljoen. Het is de meest voorkomende doodsoorzaak in Nederland. De ziekte van Alzheimer is de meest voorkomende oorzaak van dementie. Er is nog geen genezing mogelijk. ABOARD richt zich op de vroege opsporing van de ziekte, de fase vóór dementie. Alzheimer stoppen voordat de ziekte begint.

Preventie is de sleutel

Wiesje van der Flier, projectleider van ABOARD en wetenschappelijk directeur van Alzheimercentrum Amsterdam, Amsterdam UMC: “Onderzoek heeft aangetoond dat alzheimer zich ontwikkelt over een periode van twintig tot dertig jaar. En daar ligt de sleutel om iets aan de ziekte te doen. Ingrijpen voordat de ziekte zich openbaart. We moeten dus mensen bereiken die het risico lopen om de ziekte te krijgen. En dat zijn we allemaal. Daarom willen we het bewustzijn rondom alzheimer bij een groot publiek vergroten.” Kennis delen over hoe je je de gezondheid van je hersenen kunt versterken en mensen met alzheimer kunt ondersteunen zijn ook een onderdeel van dit project. Er is nog veel nodig om Nederland klaar te stomen voor een toekomst met behandeling op maat.

Ziekteverloop voorspellen

Onderzoekers van ABOARD gaan testen ontwikkelen om de diagnose alzheimer snel en nauwkeurig te stellen. Deze testen moeten de eerste hersenveranderingen herkennen, maar ook verschillen tussen patiënten zichtbaar maken. Zo kunnen individuele risicoprofielen voor alzheimer worden ontwikkeld om het persoonlijk verloop van de ziekte te voorspellen. Van der Flier: “Als alzheimer toch toeslaat, helpen precieze voorspellingen van het (sterk uiteenlopende) ziekteverloop bij de keuze voor een behandeling op maat.”

Behandeling op maat

Behandelaars krijgen na het stellen van de diagnose alzheimer vaak de vraag: ‘Wat kan ik zelf doen om het ziekteproces vertragen?’ Van der Flier: “Preventie door het aanpassen van leefstijl kan nut hebben, maar geheugenpoli’s bieden op dit moment nog geen leefstijlinterventies aan. Tegelijkertijd wordt er keihard gewerkt aan medicijnen. Belangrijk is dat er een gepersonaliseerde aanpak komt en dat we de patiënt betrekken bij alle aspecten van zijn/haar ziekte en de behandeling daarvan. Geen mens is immers hetzelfde.”

Meer weten?

Een overzicht van alle partners en meer informatie over ABOARD zijn te vinden op www.aboard-project.nl.
Ook is er een ABOARD animatie gemaakt.

Tekst: Jan Spee
Foto: Mark van den Brink