Tal van studies hebben een verband aangetoond tussen eenzaamheid en het gebruik van verslavende middelen zoals nicotine en alcohol. Op basis daarvan is het moeilijk te bepalen of eenzaamheid de oorzaak is van middelengebruik, of dat middelengebruik juist leidt tot eenzaamheid. Om deze vraag te beantwoorden is een nieuwe methode gebruikt, waarbij genetische gegevens en antwoorden op vragenlijsten van honderdduizenden mensen zijn geanalyseerd.
Hoog genetisch risico op eenzaamheid
De onderzoekers hebben gekeken of mensen met een hoog genetisch risico op eenzaamheid meer roken en alcohol drinken dan mensen met een laag genetisch risico op eenzaamheid. "In ons onderzoek hebben we bewijs gevonden dat eenzaamheid ertoe leidt dat mensen een hogere kans hebben om te beginnen met roken, meer sigaretten roken en minder geneigd zijn om te stoppen", zegt gedragsgeneticus dr. Jorien Treur van Amsterdam UMC, hoofdonderzoeker van de studie. “De genetische methode die we hebben gebruikt is nog nooit eerder toegepast om deze vraag te beantwoorden. De resultaten geven belangrijke nieuwe inzichten.”
Corona
De bevindingen komen overeen met trends die ook tijdens de huidige corona-pandemie zijn waargenomen. Een Britse studie constateert dat 2,2 miljoen rokers vaker een sigaret opsteken tijdens de lockdown. Volgens het Britse CBS zeggen 7,4 miljoen Britten dat hun welzijn tijdens de eerste maand van de lockdown negatief werd beïnvloed doordat zij zich eenzaam voelden. ‘Eenzame’ mensen worstelen meer dan anderen om bezigheden te vinden die hen helpen de corona-crisis het hoofd te bieden.
De informatie uit deze studie is van belang voor hulpverleners die mensen helpen om te stoppen met roken. Behalve stopadviezen zijn ook adviezen over het verminderen van eenzaamheid van belang, aldus de onderzoekers.
Vicieuze cirkel
In de studie werd ook gekeken naar effecten andersom: leidt het gebruik van verslavende middelen tot eenzaamheid. Interessant genoeg bleek dat door roken mensen meer gevoelens van eenzaamheid kunnen ervaren. Er lijkt dus sprake te zijn van een vicieuze cirkel.
"Onze bevinding dat roken ook kan leiden tot meer eenzaamheid moeten we nog verder bestuderen, maar is in overeenstemming met andere recente studies die laten zien dat roken een risicofactor kan zijn voor een slechte psychische gezondheid. Een potentieel mechanisme hiervoor is dat nicotine uit sigarettenrook interfereert met neurotransmitters in de hersenen, zoals dopamine", aldus Treur.
Alcohol
De onderzoekers keken ook naar de relatie tussen eenzaamheid en alcoholgebruik en vond daar geen duidelijk verband. Een mogelijke reden daarvoor is dat alcoholgebruik voor de meeste mensen een sociale activiteit is; het is iets wat ze meestal met anderen doen.
Bij de resultaten over alcohol hoort een kanttekening. "De methode die we in deze studie gebruikten heeft belangrijke voordelen, maar is nieuw en in ontwikkeling. Een van onze aanbevelingen is om verder onderzoek te doen als er meer bekend is over de genetica van alcoholverslaving en eenzaamheid", zegt Treur.
Lees meer over de studie in het tijdschrift Addiction
Tekst: Marc van den Broek
Foto: Shutterstock
