Ernstig overgewicht is een belangrijke risicofactor voor allerlei (chronische) ziekten. Lakerveld: “De verschillende oorzaken van overgewicht maken dit probleem enorm complex, en dus heel moeilijk op te lossen. Sociale en culturele factoren spelen een rol, maar ook onze genen, en de omgeving waarin we wonen en werken. De ene buurt is ‘obesogener’ dan de andere; maar dat is nog nooit goed in kaart gebracht, terwijl we er misschien de gezondheid van miljoenen mensen mee kunnen verbeteren.”
Onderliggende oorzaken obesitas
Het Europese onderzoeksproject OBCT (Obesity: Biological, socioCultural and environmental risk Trajectories), gecoördineerd door Amsterdam UMC, heeft van de Europese Unie een zogeheten Horizon Grant van 10,5 miljoen euro gekregen. Daarmee worden in verschillende Europese landen – op verschillende niveaus en in allerlei domeinen – gegevens verzameld en geanalyseerd. "We kijken naar groepen mensen met verschillende economische, sociale en culturele achtergronden. Want wat voor de één een belangrijke onderliggende oorzaak van obesitas is, is dat misschien niet voor de ander", aldus Lakerveld. De resultaten van dit meerjarige onderzoek moeten onderzoekers, beleidsmakers, maar vooral zorgverleners ondersteunen bij het doel: minder mensen met ernstig overgewicht.
Blootgesteld aan ongezond voedsel
Lakerveld: ”We gaan onder meer bestaande data op een andere manier bekijken. Er zijn bijvoorbeeld veel gegevens over de locatie en concentratie van diverse winkels en (fastfood)restaurants. Daarmee kan je de blootstelling van bewoners aan ongezonde voedingsomgeving analyseren. Ook kijken we naar ‘beweegvriendelijkheid’ van buurten. Deze data worden nu nog niet gebruikt voor gezondheidswetenschappelijk onderzoek, maar dat kan heel nuttig zijn. Zo hebben we bijvoorbeeld al eerder aangetoond dat er meer mensen diabetes krijgen die in buurten wonen waarin men meer afhankelijk is van de auto.” Er is volgens Lakerveld sprake van obesogene omgevingen, gebieden waar meer mensen blootgesteld worden aan een ongezond voedselaanbod en weinig mogelijkheden om te bewegen. “In de studie willen we in kaart brengen hoe ‘obesogeen’ omgevingen in de verschillende Europese landen zijn. Dat kan dienen als een soort peilstok om te zien waar de problemen zijn, of straks zullen ontstaan.”
Doelgroep betrokken
De oorzaken van obesitas zijn niet terug te brengen tot alleen slechte voeding en weinig bewegen. “Het gaat om een complex samenspel van genetische, biologische, sociaal-culturele en omgevingsfactoren. Waar je woont, of je arm of rijk bent, etcetera. Deze factoren zijn vaak met elkaar verbonden, en leiden samen tot een ongezonde leefstijl. Lakerveld: “Je moet dus aan verschillende knoppen kunnen draaien om te zorgen voor gezondere omstandigheden en minder obesitas. Het vraagt om een holistische aanpak. En daarbij is de stem van diegene om wie het gaat natuurlijk ook heel belangrijk. We willen van elkaar kunnen leren, dus de doelgroep wordt van begin tot eind betrokken.”
Fotografie: Shutterstock
