Met haar onderzoek richt Van der Laken zich op het verbeteren van diagnostiek en behandeling van chronische reumatische auto-immuunziekten, waarbij het afweersysteem van de patiënt actief wordt tegen lichaamseigen weefsel. Dat doet zij met behulp van beeldvormende technieken. “Patiënten zijn mijn drijfveer voor het onderzoek. Zo verscheen er enkele jaren geleden een man van een jaar of 70 op mijn spreekuur. Hij had tal van klachten die hem in het dagelijks leven erg belemmerden. Uitgebreide analyse elders van algemene ziekteverschijnselen, gewichtsverlies en gewrichtspijnen hadden niets opgeleverd. Ik besloot om een PET-scan te maken die meerdere ontstekingen in zijn gewrichten in beeld bracht, wat kon duiden op reumatoïde artritis of gewrichtsreuma. Hij kreeg hiervoor een behandeling en zijn klachten verdwenen volledig!”, aldus Van der Laken.
Ook een andere patiënt, bevlogen lerares op een middelbare school, maakte diepe indruk. Diverse zeer pijnlijke aanhechtingen van pezen bij haar gewrichten, enthesitis genoemd, zorgden ervoor dat zij haar werk niet meer naar behoren kon doen. “Met pijn in het hart besloot zij daarom te stoppen. Enthesitis komt vaker voor, is lastig vast te stellen en moeilijk te behandelen. Haar verhaal was voor mij de aanleiding om beeldvormende technologie voor enthesitis te ontwikkelen”, zegt Van der Laken.
Vroege opsporing
Van der Laken werkt nauw samen met nucleair geneeskundigen om het afweersysteem in beeld te brengen. Zo ontwikkelt ze merkerstoffen die met een PET-scan zichtbaar worden in het lichaam van de patiënt. In haar onderzoeksgroep vindt zowel patiëntgebonden als laboratoriumonderzoek plaats. Daarmee wil zij zo vroeg mogelijk reumatische ziekten opsporen. Voor reumatoïde artritis heeft haar onderzoeksgroep al in 2012 vooruitgang geboekt: een PET-scan met een merkerstof kan de ziekte ruim een jaar eerder aantonen dan de reumatoloog de ziekte kan vaststellen met lichamelijk onderzoek.
Computers trainen
Naast vroege opsporing richt Van der Laken zich op de juiste behandeling voor de juiste patiënt, ook wel ‘personalized medicine’ genoemd. Promovendi uit de onderzoeksgroep van Van der Laken hebben aangetoond dat met een PET-scan en een injectie met specifieke PET-merkerstoffen bij reumatoïde artritis-patiënten, het effect van verschillende reumamedicijnen mogelijk kan voorspellen. Dat kan al in een vroege fase van behandeling.
Van der Laken wil bovendien kunstmatige intelligentie inzetten, computers trainen, om sneller en nauwkeuriger de scans te kunnen uitlezen. Zij licht toe: “Meer zien, dus meer beeldinformatie, door met computers verder te kijken. Hiermee willen we de beeldinformatie beter inpasbaar maken voor toepassing in de zorg.”
Trots op e-learnings
Van der Laken vindt het belangrijk haar kennis goed over te brengen op studenten en ook hier maakt zij gebruik van digitalisering. Ze is trots op de e-learnings MRI-reumatologie die promovendi onder haar toezicht recent hebben ontwikkeld voor de Nederlandse Vereniging van Reumatologie. Van der Laken kijkt graag over haar eigen vakgebied heen en werkt samen met onderzoekers van andere disciplines: “Inzoomen geeft detail en uitzoomen geeft zicht op de samenhang in de omgeving. Dezelfde basis zie ik terug in de scans van mijn onderzoek. Ik kijk ernaar uit om samen met vele andere onderzoekers verder te werken aan nieuwe ontwikkelingen en toepassingen van beeldvormende technieken om zo de behandeling van patiënten met reumatische ziekten te kunnen verbeteren.”
Fotografie: Amsterdam UMC
