Je wil net beginnen aan een nieuwe wetenschappelijke studie en dan breekt corona uit. Wat nu? Promovendus Jeroen Schuitenmaker herschreef zijn plan en doet het onderzoek nu digitaal en op afstand. Het blijkt een gouden zet. “Ik denk dat ik nu binnen één jaar klaar ben met een studie waarvoor anders drie jaar staat.” In het wetenschappelijke tijdschrift Neurogastroenterology and Motility beschrijft Schuitenmaker zijn aanpak.

Schuitenmaker bestudeert een apparaatje dat door het afgeven van trillingen brandend maagzuur kan tegengaan. Veel mensen met deze refluxklachten, oprispingen van brandend maagzuur, hebben daar ‘s nachts last van. “De klachten verminderen als je op je linkerzij slaapt”, vertelt hij. “Je maag ligt dan onder de slokdarm waardoor er minder kans is dat de zure maaginhoud je slokdarm instroomt. Het apparaatje dat ik onderzoek, plak je op je borstkas en trilt bij een ongunstige slaaphouding. Zo word je getraind om op je linkerzij te slapen. Ik wil weten of dit refluxklachten tegengaat.”  

Alles op afstand

“Ik had mijn studieopzet net op papier gezet toen alles stil kwam te liggen door corona”, herinnert Schuitenmaker zich. “Om toch te kunnen beginnen, heb ik de opzet in een digitale vorm gegoten en al het patiëntcontact verloopt via e-mail, telefoon of videobellen.”

De nieuwe studieopzet blijkt goed uit te pakken. “Het grootste voordeel is de efficiëntie. Deze methode scheelt de deelnemers en mij veel tijd. Niemand hoeft naar het ziekenhuis te komen, we doen alles op afstand. Dat is heel patiëntgericht en het gemak van even mailen of bellen is groot. Ik ben goed bereikbaar en reageer snel. Het contact is laagdrempelig. Dat draagt bij aan de motivatie om mee te blijven doen.”

Het enige papieren formulier

Traditioneel onderzoek gaat gepaard met veel papierwerk, formulieren en handtekeningen. Terwijl dat niet altijd nodig is, betoogt Schuitenmaker. Alleen voor het informed consent –het officiële akkoord waarmee een deelnemer verklaart dat hij goed geïnformeerd is- is wettelijk een handtekening op papier vereist. “Maar dat is het enige document dat mijn mensen getekend per post terugsturen.”

Schuitenmaker verzamelt zijn onderzoeksgegevens via digitale dagboekjes en vragenlijsten die de deelnemers thuis op hun computer of mobiele telefoon invullen. Het tril-apparaatje wordt per post thuisbezorgd. Schuitenmaker: “En voordat een deelnemer dat in gebruik neemt, hebben we video-contact. In beeld leg ik het stap voor stap uit. Ik kan demonstreren en checken of iemand het goed doet.” Na een paar weken sturen de deelnemers het apparaatje terug zodat Schuitenmaker de data kan uitlezen.     

Werven

Vooral bij het werven van deelnemers boekt de promovendus tijdswinst door slim gebruik te maken van Google Ads, een online advertentieprogramma waarmee je bij een vooraf gedefinieerde doelgroep een bepaalde advertentie kan laten oppoppen. “Mijn doelgroep bestaat uit mensen met milde maagzuurklachten die op internet zoeken naar een oplossing. Zodra iemand de zoekwoorden ‘brandend maagzuur tijdens slaap’ intypt, verschijnt onze advertentie. Wie daarop klikt wordt doorverwezen naar onze website. Daar kunnen geïnteresseerden zich aanmelden via een vragenlijst die voor ons meteen een eerste selectie is.”

Deze manier van werven loopt als een trein. “Vergeleken met de wijze waarop andere onderzoekers dat doen - vaak benaderen ze patiënten in de polikliniek - werkt dit sneller en gerichter.”

Alleen maar voordelen?

Schuitenmaker geeft toe dat zijn studie zich goed leent voor deze digitale opzet. Dit is een laag-risico-onderzoek en ik kan mijn metingen makkelijk op afstand doen. Dat ligt anders bij zoiets als bloedprikken of een lichamelijk onderzoek. En natuurlijk moet een deelnemer overweg kunnen met een computer, e-mailen en videobellen. Maar ik ben ervan overtuigd dat meer studies of onderdelen daarvan, efficiënter kunnen. Het is een kwestie van out of the box denken.”  

Lees hier het wetenschappelijke artikel.

Tekst: Edith van Rijs