Op 8 maart 2022 is officieel begonnen met de voorbereidingen van de bouw van het Research & Diagnostiekcentrum ADORE en vandaag viert Amsterdam UMC de feestelijke start bouw. Chris Polman, voorzitter raad van bestuur Amsterdam UMC: “Met de bouw van ADORE willen we medicijnen en behandelingen ontwikkelen tegen kanker en hersenziekten zoals MS en dementie. Denk hierbij vooral aan immuno- en celtherapieën. Dat oncologische en neurologische onderzoekers zo nauw met elkaar gaan samenwerken is uniek en tegelijkertijd zo logisch.” Geert Kazemier, oncologisch chirurg, voegt toe: “De onderzoekers willen beter begrijpen waarom de een kanker krijgt, waarbij cellen woekeren en zich vermenigvuldigen, en de ander ziektes krijgt als alzheimer of multiple sclerose waarbij cellen juist afsterven. Door de kruisbestuiving tussen onderzoekers van deze ziekten, hopen we sneller tot doorbraken in de wetenschap te komen.”
In het onderzoekscentrum gaat Amsterdam UMC therapieën ontwikkelen die breed toepasbaar zijn voor een grote groep patiënten. “Ik hoop dat het concept van samenwerking tussen disciplines zich niet beperkt tot dit nieuwe ADORE-gebouw. Maar heel breed uitwaaiert binnen en buiten Amsterdam UMC”, aldus Polman.
Wiesje van der Flier, hoofd Alzheimercentrum Amsterdam en Michiel Pegtel, hoofd Liquid Biopsy Center, lichten toe waarom de kruisbestuiving van neurologie en oncologie zo belangrijk is: Kruisbestuiving oncologie en neurologie - YouTube
Ook in deze video geven Vivi Heine, universitair hoofddocent Kind- en Jeugd psychiatrie en Sonja Zweegman, hoogleraar Hematologie, het belang van samenwerking tussen beide onderzoeksvelden aan. Zij spreken over het ontwikkelen van stamcellen voor nieuwe stamceltherapieën voor zowel kanker als neurologische aandoeningen.Een groot voordeel hiervan zou zijn dat grotere groepen zieke personen hiermee kunnen worden geholpen.
Onderzoek in de praktijk
Henne Holstege, biochemicus, is projectleider van het 100-plus onderzoek. Dit onderzoek is een mooi voorbeeld hoe neurologisch en oncologisch onderzoek samenkomt. Holstege vergelijkt het DNA van 300 gezonde 100-plussers met het DNA van 300 alzheimerpatiënten. De gezonde 100-plussers hebben laten zien dat ze oud zijn geworden zonder dementie te ontwikkelen en zonder andere ziektes te krijgen of ze hebben die ziektes juist overwonnen. Daarom kan hun DNA, naast dat van alzheimerpatiënten, ook met het DNA van patiënten met kanker worden afgezet. In de studie gaat Holstege onder andere structurele veranderingen in leukemiecellen in kaart brengen.
Onderzoekers krijgen vrijheid en werken met de beste apparatuur
Met ADORE heeft Amsterdam UMC de ambitie om onderzoektalent voor Nederland te behouden en voor langere tijd aan het academische ziekenhuis te binden. Want ADORE gaat niet alleen om een gebouw, maar ook om een concept, een omgeving waar topwetenschappers hun wetenschappelijke vrijheid weer terugkrijgen. Polman: “Wij bieden een onderzoekstructuur, waardoor de onderzoekers voor tenminste 10 jaar aan uniek en grensverleggend onderzoek kunnen werken over disciplines heen.” Ze krijgen de beste apparatuur en ook de financiële ruimte.
Whole Body PET/CT-scanner
De meest geavanceerde apparatuur binnen ADORE is voor iedereen toegankelijk. Zo heeft Amsterdam UMC dit jaar een Whole body PET/CT-scanner aangeschaft, speciaal voor betere zorg voor de patiënt en het kanker – hersenziekten-onderzoek. Met dit apparaat is het mogelijk in de hersenen en in het lichaam van patiënten te kijken. Dit kan met minimale hoeveelheden radioactieve speurstoffen en veel sneller dan de tijd die nodig is bij een gewone PET scan. Wereldwijd is nog maar een handvol van dit type apparaten beschikbaar. Bekijk hier het filmpje met Ronald Boellaard, hoogleraar PET Methodology en Yvette van Kooyk, Spinozalaureaat en hoogleraar Moleculaire Celbiologie en Immunologie, waarin ze uitleggen wat de Whole body PET/CT-scanner gaat betekenen voor het onderzoek naar hersenziekten en kanker.
Kwaliteitsnorm voor geneesmiddelen maken
De ‘Good Manufacturing Practice’ is een kwaliteitsnorm voor het maken van geneesmiddelen. In ADORE komen laboratoria waar medicijnen worden gemaakt die voldoen aan deze norm. Het gaat om de productie van Advanced Therapy Medical Products (ATMP). ATMP’s zijn een aparte groep geneesmiddelen die tot stand komen door cel- en gentherapie. Een voorbeeld is dat afweercellen of stamcellen uit het lichaam worden gehaald. Deze cellen krijgen in het lab een aanpassing waarna een arts de cellen terugplaatst bij de patiënt om zo de ziekte te bestrijden. De cellen worden als het ware buiten het lichaam ‘getraind’ om de ziekte beter te bestrijden als ze worden teruggegeven aan de patiënt. Maar het is ook mogelijk om cellen van een donor af te nemen, deze aan te passen en als behandeling in te brengen bij een patiënt.
Data, data en nog eens data
ADORE-onderzoekers beschikken straks over gecombineerde databanken die voor neurologisch en oncologisch onderzoek van grote waarde zijn. Door de nieuwe technieken komen enorme hoeveelheden data beschikbaar. Hierbij werken de onderzoekers onder andere met kunstmatige intelligentie in het Biocomputational & Bioinformatics Center dat in ADORE komt. Met kunstmatige intelligentie wil Amsterdam UMC bijdragen aan de juiste therapie op maat voor de patiënt. Kunstmatige intelligentie maakt het mogelijk om van elke patiënt te leren en zo toekomstige patiënten nog weer beter te behandelen.
Meer bedrijvigheid en wetenschappelijke kennis
ADORE moet ook leiden tot meer bedrijvigheid en wetenschappelijke kennis op de Zuidas, in Amsterdam en in de regio. Bedrijven kunnen gebruikmaken van de wetenschappelijke expertise en de geavanceerde apparatuur van ADORE. De komst van ADORE trekt nu al meer dan 40 bedrijven uit binnen- en buitenland aan. Ook zorgt de komst van het gebouw voor een versterking van de Life Sciences & Health-sector in Amsterdam.
Bouw en architectuur
ADORE krijgt via een atrium op de begane grond een verbinding met het Imaging Center dat in 2020 werd gekozen tot zorggebouw van het jaar. Het hart van ADORE bevindt zich op de tweede verdieping. Daar komt een eigen binnenhof, een grote patio. Dit binnenhof zorgt voor daglicht in de kantoren die in het midden van het gebouw liggen. Een open trap verbindt de bovengelegen verdiepingen met elkaar. En er komt op de tweede verdieping een congreszaal die is aan te passen aan de grootte van het gezelschap. Verder komen op deze verdieping de laboratoria die de onderzoekers met elkaar gaan delen.
Duurzaam ontwerp
Als de gebruikers een ruimte willen wijzigen, kan dit zonder dat er iets hoeft te veranderen aan de plafonds, de vloeren, verlichting, ventilatie en andere (lab)voorzieningen. De binnenwanden zijn relatief eenvoudig te verplaatsen, de voorzieningen blijven overal beschikbaar en de laboratorium-inrichting is gemakkelijk verplaatsbaar en herbruikbaar is.
(Bijna) energieneutraal gebouw
ADORE is het eerste gebouw van Amsterdam UMC dat een warmte- en koudeopslag (WKO) krijgt. Dit is een duurzame methode om energie in de vorm van warmte of koude op te slaan in de bodem. De techniek wordt gebruikt om gebouwen te verwarmen of te koelen. Daarnaast wordt het dak gebruikt als waterbuffer om regenwater na een flinke bui op te vangen en geleidelijk af te voeren naar het riool om te voorkomen dat riolen overstromen. Ook komt het dak vol te liggen met zonnepanelen. Mede dankzij deze maatregelen is dit gebouw 25 procent duurzamer dan momenteel vereist volgens de nieuwste BENG-eisen.
Amsterdam Oncology en Neuroscience Research
ADORE staat voor Amsterdam Oncology en Neuroscience Research. De voorbereidingen van de bouw van het Research & Diagnostiekcentrum startte in het voorjaar van dit jaar en de oplevering is in 2025. Voor de bouw is 90 miljoen uitgetrokken, voor het onderzoek 70 miljoen. Amsterdam UMC werft fondsen voor Research & Diagnostiekcentrum ADORE. Donateurs Aegon, Newomij, Zadelhoff Fonds, Ton en Maya Meijer-Bergmans, The Timeless Foundation, Kroonenberg Groep B.V., Stichting Talpa en Royal A-ware en subsidies van Kansen voor West en van gemeente Amsterdam maken ADORE mede mogelijk.
