Slaap is belangrijk in ons leven. Toch weten onderzoekers nog maar weinig over de invloed van dromenland op onze hersenen. Hoogleraar Functionele neuroanatomie Ysbrand van der Werf, neurowetenschapper, doet er al zo’n twintig jaar onderzoek naar.
De slaapprofessor vertelt: “Mensen slapen bijna een derde van hun leven. Maar we snappen nog bar weinig van wat er tijdens die nachtelijke uren gebeurt in onze hersenen. Wat we zo langzamerhand wel zeker weten, is dat een goede slaap preventief werkt tegen bepaalde hersenaandoeningen, met name depressie. Een goede slaap lijkt ook te helpen bij een beter beloop van kanker en diabetes. Verder versterkt nachtrust ons immuunsysteem. Alleen begrijpen we na al die jaren van slaaponderzoek nog steeds niet precies hoe dat allemaal op elkaar ingrijpt.”
Onrustige remslaap
Ruim zeven jaar geleden deden slaaponderzoekers een opmerkelijke ontdekking. Patiënten bij wie later Parkinson werd vastgesteld, bleken zo’n tien tot vijftien jaar daarvoor al te kampen met een onrustige remslaap. Normaal gesproken verslappen onze skeletspieren tijdens deze periode van droomslaap. Je ligt een poosje als verlamd in bed. “Maar deze mensen bewegen tijdens hun remslaap heel onrustig, waarschijnlijk op geleide van de inhoud van hun dromen. Soms beelden zij hun droom uit, zij schoppen in hun slaap en maken afwerende handbewegingen. Ook zie je mensen doen alsof zij een sigaret uittikken. Anderen springen uit bed omdat ze denken achtervolgd te worden. Ze blijven intussen in slaap."
"Je partner heeft die onrustige bewegingen eerder door dan jij zelf. Mijn opa schopte mijn oma eens tijdens zijn droom, en beweerde toen dat hij een goal had gescoord. Terwijl hij helemaal niet kon voetballen. Hij ontwikkelde Parkinson.”
Vroege blik
Het heeft lang geduurd voordat slaaponderzoekers het verband ontdekten tussen de onrustige remslaap en de ziekte van Parkinson. “Ik doe nu twintig jaar slaaponderzoek, maar we stuitten steeds op allerlei verschijnselen die wij gewoon niet begrepen. Pas sinds kort vermoeden wij dat deze slaapstoornissen een voorbode zijn van Parkinson. Het lijkt er op dat deze stoornis ons als het ware een vroege blik geeft op het ontstaan van Parkinson, lang voordat mensen last krijgen van de bekende verschijnselen zoals trillen, stijfheid en traagheid van bewegen.”
De slaapprofessor begint dit jaar een grote studie naar deze remslaapstoornis. Het onderzoek gaat zeker vijftien jaar duren, omdat Parkinson zich pas na lange tijd openbaart. Uiteindelijk hoopt de hoogleraar honderden mensen in Nederland te volgen, onder meer door het maken van hersenscans tijdens hun slaap.
Geen angst aanjagen
De hoogleraar geeft wel een waarschuwing: “We moeten mensen die onrustig slapen geen angst aanjagen. Er zijn veel onrustige verschijnselen die zich tijdens het slapen voordoen. Denk aan tandenknarsen, bedplassen, slaapwandelen, apneu-ademstops of hardop praten. Om nog maar te zwijgen van het overbekende schokje van je lichaam tijdens het inslapen. Laat ik duidelijk zijn: dat zijn geen remslaap-stoornissen.”
Tekst: Marc Laan
Foto's: Marieke de Lorijn
Lees hier 10 tips van de slaapprofessor voor een goede nachtrust.
Deze verhalen verschenen eerder in ons populair-wetenschappelijk tijdschrift Janus.
