Hoge bloeddruk, of hypertensie, is een wereldwijd gezondheidsprobleem waaraan naar schatting meer dan 1.000 mensen per uur overlijden. Het eten van veel keukenzout kan tot hoge bloeddruk leiden, maar bij sommige mensen is dat niet het geval. Uit onderzoek van Amsterdam UMC blijkt dat dit te maken heeft met de beschermende laag gel rond lichaamscellen, die vergelijkbaar is met de slijmerige laag die slakken om zich heen hebben. Mensen die veel zout kunnen eten zonder een hoge bloeddruk te krijgen, bleken een andere samenstelling van de beschermende gel te hebben.

Het internationale onderzoek onder leiding van Amsterdam UMC richtte zich op de rol van genen in de opbouw van de gel die rond elke lichaamscel ligt. Deze gel zorgt ervoor dat het binnenste van de cel beschermd blijft wanneer de omstandigheden buiten de cel veranderen. Als er in de omgeving van de cellen bijvoorbeeld heel veel zout terechtkomt, vormt de gel een buffer zodat de cellen niet uitdrogen. Dit beschermingsmechanisme komt ook bij dieren voor. De slijmerige laag van slakken is opgebouwd uit dezelfde bestanddelen en is, net als bij de mens, belangrijk voor de hydratatie. Wanneer de omgeving van de slak door bijvoorbeeld zout strooien verandert, passen de cellen van de slak de buitenste slijmlaag zoveel mogelijk aan om uitdroging te voorkomen. Bij grote hoeveelheden zout zal dit beschermende mechanisme uiteindelijk niet meer werken.

Keukenzout tegenhouden

Het vermogen om deze gel rondom cellen aan te passen, wordt geregeld door ongeveer 200 genen. Onderzoekers van Amsterdam UMC onderzochten hoe de genetisch bepaalde samenstelling van de gel de relatie tussen veel keukenzout en de bloeddruk beïnvloedde in drie grote bevolkingsonderzoeken. Twee onderzoeken vonden plaats in Groot-Brittannië, het derde betrof het HELIUS-onderzoek waaraan meer dan 20.000 Amsterdammers deelnamen. In alle drie de studies bleken mensen die varianten in het NDST3-gen hadden, geen hoge bloeddruk te hebben bij hoge keukenzoutconsumptie. Ook hadden zij een andere samenstelling van de gel rond hun lichaamscellen. Deze andere samenstelling zorgt ervoor dat er meer keukenzout wordt tegengehouden, en dat voorkomt de negatieve effecten van hoge zoutconsumptie op het lichaam, zoals een hoge bloeddruk.

Bloeddruk verlagen

Dit onderzoek is een belangrijke stap in het raadsel van de relatie tussen hoge keukenzoutconsumptie en hoge bloeddruk. Voor veel patiënten is het heel lastig om minder zout te eten en dit nieuw ontdekte mechanisme kan leiden tot nieuwe behandelingen die gericht zijn op de samenstelling van de beschermlaag rondom cellen. Uit voorlopige resultaten van recent onderzoek blijkt al dat supplementen die dergelijke gelbestanddelen bevatten, de bloeddruk drastisch kunnen verlagen.

Het wetenschappelijke artikel is te lezen in het oktobernummer van het tijdschrift Hypertension

foto: Adobe Stock