De meeste mensen hebben wel eens van de ziekte van Lyme gehoord. Het wordt overgedragen door de huis-tuin-en-keuken teek, beter bekend als de ‘schapenteek’. Eén op de vijf schapenteken draagt de Lymebacterie bij zich. Minder bekend is dat één op de drie teken (ook) andere ziekteverwekkers bij zich dragen. In welke mate zij overdraagbaar zijn van de teek op mens, en hoe ziek mensen er in Nederland van worden, is onbekend. Arts-onderzoeker Dieuwertje Hoornstra wil er meer over weten in de PANDORA-studie.
Virus, parasiet of bacterie
In Scandinavië, Oost-Europa, Azië en in Noord-Amerika melden zich al langer mensen die ziek werden na een beet van het kleine beestje, maar die geen Lymeziekte bleken te hebben. "Het gaat om verschillende ziektes, veroorzaakt door bacteriën, een virus of een parasiet", vertelt Hoornstra. De ziektes verlopen ietwat verschillend, maar er is één ding dat al deze tekenbeetziekten met elkaar gemeen lijken te hebben: ze veroorzaken koorts. "Ongeveer één tot vier weken na de tekenbeet krijgen patiënten koorts en griepachtige verschijnselen."
Vermoedelijk werkt de antibioticakuur voor de Lymeziekte ook bij de meeste andere bacteriële tekenziektes. Maar deze antibiotica werken dan weer niet tegen een virusinfectie die een teek soms overdraagt, TBEV genoemd. Hoornstra: "Er is geen geneesmiddel voor deze virusinfectie, wel een preventief vaccin dat in sommige landen wordt gegeven. In de meeste gevallen knappen mensen die het virus krijgen uiteindelijk vanzelf weer op. Heel soms verloopt de infectie ernstig." In gebieden zoals Scandinavië en de Alpen kunnen mensen worden ingeënt tegen deze specifieke tekenvirusinfectie.
Zeldzaam
Dat tekenziektes tot op heden weinig voorkomen in Nederland kunnen we als een geruststelling beschouwen, zegt Hoornstra. "Dat kan betekenen dat ze weinig voorkomen. Maar het kan ook betekenen dat ze nog erg onbekend zijn en we ze bijvoorbeeld niet altijd kunnen vinden met de huidige beschikbare testen. Ik wil graag uitzoeken hoe vaak tekenoverdraagbare ziektes daadwerkelijk voorkomen en hoe de ziekte(s) dan verlopen."
Verschillen over de wereld
Wat onderzoekers inmiddels wel weten, is dat de genetische samenstelling van de ziekteverwekkers over de wereld verschillen. "Dat betekent dat wat er in andere gebieden gebeurt niet per se ook hier van toepassing is. Misschien zijn ‘onze’ ziekteverwekkers in teken veel minder ziekmakend, of verloopt het ziektebeeld anders dan bij hun Amerikaanse broertje of zusje", vertelt Hoornstra. Daarbij zijn de beschikbare testen nu gebaseerd op specifieke Amerikaanse tekenbeetziekteverwekkers. Het zou dus kunnen dat de testen in Nederland niet alle tekenziektes oppikken, omdat de ziekteverwekkers genetisch net een beetje anders in elkaar steken.
Bloedprikken in coronatijden
Kortom, stof tot nadenken. En dat was de afgelopen maanden niet makkelijk. Hoornstra is op zoek naar mensen die na een tekenbeet ook koorts hebben ontwikkeld. Hen wordt gevraagd bloed te komen prikken, wat in de coronatijd helaas niet kon. Inmiddels start het onderzoek weer op en zoekt Hoornstra nog mensen voor haar studie. De onderzoekster roept sowieso iedereen op die door een teek is gebeten om zich te registreren via www.tekenradar.nl.
De zes ziektes waar hierboven aan wordt gerefereerd zijn: anasplasmose, Borrelia miyamotoi ziekte, neoehrlichiose, rickettsiose, tekenencefalitis en babesiose.
