Mitochondriën zijn heel kleine organen in de cellen die zuurstof gebruiken om energie te maken. Tot nu toe werd gedacht dat kankercellen het gebruik van die ‘energiefabrieken’ vermijden. “Uit ons onderzoek weten we nu dat de slokdarmkankercellen die mitochondriën wel gebruiken, om meer zuurstof te maken en zich zo als het ware te wapenen tegen de straling”, zegt onderzoeker Amber van der Zalm. “De kankercellen krijgen meer energie en kunnen de schade van de straling repareren. De bestraling krijgt daardoor minder kans om de cellen dood te maken.”
Bestraling niet altijd effectief
Patiënten met slokdarmkanker bij wie chirurgen de tumor operatief verwijderen, krijgen standaard eerst een behandeling met chemotherapie en bestraling. Deze studie maakt duidelijk waarom de effectiviteit van deze voorbehandeling bij veel patiënten te wensen overlaat.“We denken dat deze studie een belangrijke bijdrage levert aan de verbetering van de behandeling van slokdarmkanker. En mogelijk geldt dit ook voor andere tumoren die bestraald worden”, aldus onderzoeker Mark Dings.
Effect bestraling verbeteren
Er bestaan middelen die de aanmaak van mitochondriën in de kankercellen kunnen tegengaan. In het laboratorium verbeterde één van deze middelen de effectiviteit van bestraling enorm. Niet alleen werden de tumorcellen sterker geremd in hun groei, ook hun vermogen om opnieuw te groeien ná het stoppen van de behandeling werd voorkomen. Doordat bestraling vaak gericht gegeven wordt, kan ook de schadelijkheid ervan beperkt blijven tot de regio rondom de tumor. Dit verlaagt het risico op ongunstige neveneffecten bij de patiënt. De onderzoekers kijken nu of ze een klinische studie kunnen opzetten om de verbeterde effectiviteit verder in kaart te brengen.
Eervol op de voorpagina
Het wetenschappelijk tijdschrift Cell Reports Medicine selecteerde deze studie voor de voorpagina. Eerste co-auteur Amber van der Zalm maakte een acrylschilderij van een mitochondrion. Samen met co-auteur Tatum van Maanen digitaliseerde ze deze (zie onder).
Deze studie is gefinancierd door KWF en Oncode institute. Lead Pharma werkte mee aan deze studie.
