Er zo vroeg mogelijk bij zijn. Deze klassieke wet van de preventie gaat zeker op in de zorg voor ouderen. Wanneer je kunt voorkomen dat iemand op leeftijd valt, bespaart dat veel leed en geld. Ouderen medisch advies aan huis geven, loont eveneens. Twee Amsterdam UMC-hoogleraren Ouderengeneeskunde vertellen waarom.

“In wijken door heel Amsterdam gaat de specialist Ouderengeneeskunde op bezoek bij ouderen. Die krijgen zo in hun eigen omgeving concrete medische adviezen. Met hulpmiddelen en therapie die de specialist - in nauwe samenwerking met de huisarts – aanreikt, kan iemand na een beroerte bijvoorbeeld weer zelf boodschappen doen. Zo kunnen ouderen langer thuis blijven wonen en doen ze minder een beroep op de zorg in ziekenhuizen en verpleeghuizen.” Hoogleraar Ouderengeneeskunde Martin Smalbrugge beschrijft enthousiast de werking van het Netwerk Ouderengeneeskunde Amsterdam (NOA), dat sinds een jaar actief is.

Ernstig letsel door val

Het netwerk haakt aan bij de trend dat preventie in de ouderenzorg een steeds belangrijkere plaats inneemt. Verschillende professionals en expertises van Amsterdam UMC leveren hier een bijdrage aan. Zo richt hoogleraar Valpreventie Nathalie van der Velde zich met name op het voorkomen dat ouderen ten val komen. “1 op de 3 65-plussers valt minstens 1 keer per jaar”, benadrukt Van der Velde. “10 tot 15 procent daarvan houdt aan de val ernstig letsel over. Meer dan 5000 mensen overleden vorig jaar aan een val, dat is ruim 7 keer zo veel als het jaarlijks aantal verkeersdoden. Dit slokt maar liefst 1,5 procent op van het totale budget van de gezondheidszorg.”

Voorkomen of uitstellen

Minder valincidenten levert dus grote winst op: financieel, maar ook door het voorkomen van onnodig menselijk leed. Voor ouderen is deze valpreventie extra belangrijk, legt Van der Velde uit: “Voor hen is een val vaak het begin van een negatieve spiraal naar beneden. Onder 80-plussers is een val in de helft van de gevallen de aanleiding tot een verpleeghuisopname.” En juist dat verpleeghuis willen Van der Velden en Smalbrugge voorkomen, of in elk geval uitstellen.

Vroege screening

Tijdig signaleren van de valrisicofactoren bij individuele ouderen is hierbij van groot belang. Van der Velde is nauw betrokken bij diverse projecten op dit vlak. Zoals een vroege screening van de oorzaken van een val van mensen die zich melden op de Spoedeisende Hulp (SEH). “Het is belangrijk dat je op dát moment al mogelijke onderliggende oorzaken in kaart brengt. En niet pas tijdens de revalidatie. Bij een onderliggende oorzaak kun je denken aan bijvoorbeeld longontsteking, covid-19, hartfalen of bijwerkingen van medicijnen.”

Hoop ellende besparen

Veel beleidsmakers hebben volgens Smalbrugge vooral oog voor het geld dat bespaard wordt dankzij preventie in de ouderenzorg. “Maar je bespaart mensen ook een hoop ellende. Het is bovendien heel waardevol als je in goed overleg, vaak samen met een partner of kind, een besluit neemt waar iedereen achter staat. Bijvoorbeeld door op tijd afspraken te maken over welke medische behandelingen je nog wel en niet meer wil als je dementie ernstiger wordt.”
Voor dit soort gesprekken en voor ouderengeneeskunde in het algemeen, mag volgens hem meer aandacht komen in de opleidingen voor artsen, verpleegkundigen en andere zorgprofessionals. Smalbrugge zal hiervoor pleiten in zijn oratie die hij op 10 november uitspreekt.

Public health & preventie: voorkómen dat gezondheidsproblemen ontstaan of verergeren

Een betere volksgezondheid, het verkleinen van gezondheidsverschillen en het verminderen van zorgbehoefte; dat is te bereiken met preventie: het voorkómen dat gezondheidsproblemen ontstaan of verergeren. Deze oktober besteedt Amsterdam UMC extra aandacht aan het thema ‘ouderen en preventie’.