Vici is een van de grootste persoonsgebonden wetenschappelijke subsidies in Nederland en is gericht op gevorderde onderzoekers die als coach voor jonge onderzoekers kunnen fungeren. Dit jaar ontvingen 43 vooraanstaande wetenschappers deze NWO-beurs. Zij werden gekozen uit 369 aanvragen. Binnen Amsterdam UMC ging de Vici-beurs naar:
Hoe de hersenen zich ontwikkelen, speelt een rol in het risico op het krijgen van een dwangstoornis (ook wel obsessieve-compulsieve stoornis genoemd). Deze stoornis gaat vaak samen met herhalende gedachten en handelingen die het dagelijks leven ernstig kunnen verstoren. Tegelijk ‘vormen’ de chronische dwangklachten op hun beurt de hersenen, doordat het gedrag steeds weer herhaald wordt. Hoe de hersenen zich ontwikkelen en bijdragen aan het risico op een dwangstoornis, en hoe chronische dwangklachten de structuur en werking van de hersenen veranderen, wordt onderzocht in het geboortecohort Generation R. Dit is een studie waarin mensen gevolgd worden vanaf de zwangerschap tot de jongvolwassenheid. De hersenen zijn plastisch en dus vatbaar voor behandeling: met intensieve gedragstherapie of magnetische hersenstimulatie kunnen we de hersenen weer ‘hervormen’. De plasticiteit van de hersenen wordt onderzocht in een klinische proef, waarin mensen behandeld worden met gedragstherapie in combinatie met hersenstimulatie. Met behulp van MRI-scans en bloedonderzoek wordt gekeken hoe de behandeling invloed heeft op veranderingen in de hersenen. Omdat iedereen anders is, zullen behandelingen het beste werken wanneer ze specifiek zijn afgestemd op het individuele profiel. Dat wordt onderzocht in een serie n=1 studies, waarbij ieder individu zijn eigen controle is. Dit deel van het project vormt de brug tussen de individuele ervaring en de neurobiologie.
Elke infectie kan zich ontwikkelen tot sepsis. Dat is een levensbedreigend orgaanfalen dat wordt veroorzaakt door een ontregelde respons van ons immuunsysteem op binnendringende bacteriën of virussen. Het risico op sterfte is hoog en, naast antibiotica of antivirale middelen, bestaat er geen specifieke behandeling voor sepsis. Joost Wiersinga wil de overgang van een ongecompliceerde infectie naar sepsis beter begrijpen. Zo kan de toekomstige zorg voor sepsis worden verschoven van behandeling naar preventie.
Gewichtstoename na gewichtsverlies vormt een belangrijk obstakel in de behandeling van obesitas. Chun-Xia Yi doet onderzoek naar microglia, bepaalde hersencellen die een rol spelen in de afweer van het centraal zenuwstelsel. Zij gaat kijken hoe microglia in de hersenen van obese mensen een ‘obesogene herinnering’ opslaan, waardoor neuronen worden aangetast die de voedselinname en het lichaamsgewicht reguleren. De processen die hierbij een rol spelen, worden getest in menselijke hersencellen. De inzichten uit dit onderzoek kunnen helpen om nieuwe en betere behandelingen tegen ernstig overgewicht te ontwikkelen.
Veni, Vidi, Vici
De Vici-beurs maakt samen met de Veni- en Vidi-beurs deel uit van de NWO-Talentprogramma’s. Het doel: creatieve ruimte scheppen voor avontuurlijke, talentvolle en baanbrekende onderzoekers. De Veni-beurs is voor pas gepromoveerde onderzoekers, de Vidi-beurs is voor ervaren onderzoekers en de Vici-beurs is voor onderzoekers die hebben aangetoond een eigen onderzoekslijn te kunnen ontwikkelen.
Afbeeldingen: Shutterstock, Amsterdam UMC/Anita Edridge en privéarchief
