Een mogelijkheid om de omvang van infectieziekten in kaart te brengen is ‘bacteriologische surveillance’. Hierbij wordt niet de ziekte zelf, maar worden juist de verwekkers systematisch gepeild, aldus Van Sorge. “Dit gebeurt bijvoorbeeld al sinds 1959 met verwekkers van de ernstige ziekte bacteriële hersenvliesontsteking door het Nederlands Referentielaboratorium voor Bacteriële Meningitis. Door ziektelast en uitbraken te monitoren, zijn nieuwe vaccins ontwikkeld en worden nieuwe bacteriële varianten sneller ontdekt. Daarop kunnen vaccinatieschema’s weer worden aangepast.”
Alarmerende berichten
Van Sorge ziet graag dat er meer aandacht komt voor de groep A streptokok. In april 2022 stonden er alarmerende berichten in de krant over een toename in het aantal ernstige infecties met deze ziekteverwekker, vooral onder kinderen. “En dan valt de ziektelast in Nederland nog mee, denken we. Volgens berekeningen overlijden wereldwijd jaarlijks een half miljoen mensen aan infecties die door de groep A streptokok zijn veroorzaakt.” Toch is er een groot gebrek aan interesse voor deze bacterie, signaleert zij: “Er zijn maar drie ziektebeelden meldingsplichtig, terwijl de bacterie veel meer levensbedreigende aandoeningen kan veroorzaken.”
Verspreiding voorkomen
Om meer informatie over de ziektelast van de bacterie te verzamelen, is de groep van Van Sorge samen met collega’s van het St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein, het UMC Utrecht en het RIVM in 2019 gestart met bacteriologische surveillance van de groep A streptokok. Hoewel een vaccin pas over een jaar of tien wordt verwacht, hoopt Van Sorge dat er zoveel informatie over groep A streptokok wordt verzameld dat er tegen die tijd weloverwogen kan worden besloten een vaccin al dan niet in te voeren. Al veel eerder kan op basis van bacteriologische surveillance worden besloten om bijvoorbeeld huisgenoten van geïnfecteerden uit voorzorg met antibiotica te behandelen om verspreiding te voorkomen.
Nog veel vragen
Voor Van Sorge zijn er nog veel vragen rond ziekteverwekkers als de groep A streptokok die zij met fundamenteel onderzoek in de toekomst hoopt te beantwoorden. Zoals: waarom houdt een bacterie zich bij de een rustig, terwijl de ander ziek wordt? Van Sorge: “Met mijn leerstoel Translationele microbiologie benaderen we die vraag van twee kanten. We kijken vanuit de bacterie: komt de ziekte voort uit specifieke eigenschappen van de bacterie? Maar we onderzoeken ook of de gastheer gaten in de afweer heeft tegen een bepaalde bacterie waardoor het risico op een ernstige infectie vergroot wordt. En daarnaast ga ik me in de toekomst meer richten op de beschermende rol van het microbioom: met welke micro-organismen kunnen we het immuunsysteem beïnvloeden om onze weerstand tegen infecties te vergroten?”
Intensieve samenwerking met artsen, patiëntenverenigingen en wetenschappers uit andere disciplines is volgens Van Sorge nodig om ingewikkelde puzzels als deze te leggen: “Het is geen individuele sport; het is echt teamsport.”
Foto: Kirsten van Santen
