Lange tijd leerden artsen in hun basisopleiding amper hoe je geneesmiddelen goed voorschrijft en het effect ervan monitort. Een landelijke Farmacotherapie Eindtoets bracht daar verandering in. De ontwikkelaars ontvingen op 11 april 2024 een ZonMw Parel voor hun werk.

Wie als student geneeskunde bij tentamens alle farmacotherapievragen oversloeg en de rest goed deed, haalde de bul zonder één punt te scoren op het voorschrijven van geneesmiddelen. Een onwenselijke situatie, want nog altijd leiden voorschrijffouten tot schade bij patiënten. Kees Kramers (Radboudumc) en Jelle Tichelaar (Amsterdam UMC) namen het initiatief tot een landelijke eindtoets farmacotherapie. In bijna alle medische faculteiten is slagen inmiddels een voorwaarde om door te kunnen.

Jelle Tichelaar en Kees Kramer
Jelle Tichelaar en Kees Kramer

Kennis over medicatieveiligheid 

De effectiviteit van de toets is onderzocht met subsidie van het ZonMw-programma Goed Gebruik Geneesmiddelen (GGG). Deze studie van promovendus Erik Donker, wiens naam ook prijkt op de eervolle oorkonde van de ZonMW Parel, liet zien dat basisartsen een jaar na afstuderen betere kennis hadden rond medicatieveiligheid. En ze konden een beter medicamenteus beleid opstellen. In een vervolgproject zijn de leerdoelen geactualiseerd en aangevuld, en is de database met vragen uitgebreid. Daarnaast is de toets getest voor gebruik in hbo-opleidingen voor andere zorgprofessionals, zoals verpleegkundig specialisten en physician assistents. 

Unieke aanpak beter voorschrijven

Het succes van toetsontwikkeling én implementatie was aanleiding om het projectteam een ZonMw Parel toe te kennen. Dat gebeurde op 11 april 2024 tijdens het jaarlijkse GGG-congres in Den Bosch. In haar motivatie noemt ZonMw de eindtoets ‘een unieke aanpak om medicijnen veiliger voor te schrijven’, waarbij de toets zowel artsen in opleiding als eerder opgeleide artsen bereikt. ZonMw-directeur Véronique Timmerhuis: ‘Het projectteam heeft landelijk veel draagvlak gecreëerd en de continuïteit bestendigd. De eindtoets ondersteunt ook de implementatie van resultaten uit het GGG-programma, doordat deze worden opgenomen bij de updates van de te toetsen kennis. Zo kan de behandeling met medicijnen steeds verder verbeteren.’

Prof. dr. Kees Kramers is internist-klinisch farmacoloog en is werkzaam in het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis en het Radboudumc. In het Radboudumc is hij tevens hoogleraar Medicatieveiligheid. Dr. Jelle Tichelaar is klinisch farmacoloog en universitair hoofddocent aan Amsterdam UMC. Ook is hij bijzonder lector Interprofessionele Samenwerking & Medicatieveiligheid bij Hogeschool Inholland.
De ‘Landelijke eindtermen voor het farmacotherapie-onderwijs’ waarop de eindtoets is gebaseerd, zijn ontwikkeld door de Landelijke interfacultaire werkgroep onderwijs van de Commissie OnderwijsZaken (COZ) van de Nederlandse Vereniging voor Klinische Farmacologie en Biofarmacie (NVKFB) en de Nederlandse Vereniging voor Farmacologie (NVF). Daarin zijn docenten uit alle medische faculteiten in Nederland vertegenwoordigd. De toets heeft ook internationaal de vleugels kunnen uitslaan via het zogeheten EuroPE+-project vanuit het Erasmus+-programma.

Bron: ZonMW

Tekst: Marc van Bijsterveldt (april 2024)
Fotografie: Arno Massee, Shutterstock