Met gezond eten en genoeg bewegen kun je voorkomen dat je last krijgt van chronische ziektes als diabetes type 2, hart- en vaatziekten en een hoge bloeddruk. En ook als je deze problemen al hebt, is het belangrijk dat je gezond eet en beweegt. Op die manier kun je namelijk langer en prettiger leven. Maar kiezen voor gezond eten is nog niet zo makkelijk. Dat is niet gek als je bedenkt dat bijna 80 procent van de producten in de supermarkt ongezond is. En vaak liggen die juist voor het grijpen. Amsterdam UMC onderzoekt, samen met onder andere de Hartstichting en Coop-supermarkten, hoe dat anders kan.
Duwtje in de gezonde richting
Eén manier om mensen te laten kiezen voor gezond, is met prijsveranderingen. Bijvoorbeeld door het volkorenbrood in de aanbieding doen, en het witbrood iets duurder te maken. Ook een mogelijkheid zijn zogenaamde ‘nudges’. Dat zijn aanpassingen in de supermarkt die de bezoeker een duwtje in de gezonde richting geven. Denk aan gezonde producten op ooghoogte en ongezonde onderin het schap. Of gezonde koopjes bij de kassa in plaats van chocola. Maar ook gezonde proeverijen in de winkel zijn een nudge. “Je kunt van alles bedenken. Maar het moet wel aansluiten bij de voorkeuren van de consument. En haalbaar zijn voor de supermarkt”, benadrukt Joline. “Het heeft helemaal geen zin om als onderzoekers te roepen hoe het moet, als het in de praktijk niet werkt.”
Plannen getest door doelgroep
Daarom werd de doelgroep zelf nauw betrokken bij het onderzoek. In dit geval mensen voor wie het in het dagelijks leven lastiger is gezonde boodschappen te doen, bijvoorbeeld door een lager inkomen. Door middel van interviews en workshops met de onderzoeksgroep en de supermarkt, maakten de onderzoekers een lijst van mogelijke plannen. Deze plannen werden daarna getest. Zowel in een nagemaakte supermarkt als in de online winkel van Coop. En later met echte bezoekers in zes verschillende Coop-supermarkten.
Eigen keuze
De resultaten van de testen moeten nog worden uitgewerkt, maar voorzichtige conclusies kan Joline wel trekken. “We merkten onder andere dat mensen zelf de keuze willen hebben. En dat het woord ‘gezond’ bijvoorbeeld juist niet gebruikt moet worden.” Ook blijkt dat alleen een prijsaanpassing of alleen een andere plek van gezonde producten, niet zo goed werkt. Joline: “Maar een combinatie van nudges, aankondigen en prijsverschillen, werkt wel. Dan zien we een toename van ongeveer 5 procent van gezondere aankopen.” Dat lijkt misschien niet veel. Maar als 5 procent van de hele bevolking gezondere keuzes gaat maken, dan heeft dat zeker een positief gevolg. De komende tijd onderzoekt het onderzoeksteam welke veranderingen in de supermarkt het beste werken. En hoe ze ervoor kunnen zorgen dat zoveel mogelijk supermarkten in Nederland deze veranderingen gaan doorvoeren.
Gezondheidstaks en Nutri-Score
Naast aanpassingen in de supermarkt zijn er natuurlijk veel meer mogelijkheden om mensen een gezonde richting in te duwen. Zo denkt de overheid aan een suikertaks en is zij bezig met de mogelijke invoering van de Nutri-Score. Ook zou de overheid de reclame voor ongezonde producten kunnen beperken. Dat gebeurt nu al in Engeland en de Verenigde Staten. Het mooiste zou natuurlijk zijn als in de supermarkt de keuze in gezonde producten groter is dan de keuze in ongezonde producten. “Maar daar heb je de hele voedselketen voor nodig,” zegt Joline. “Dus ook bijvoorbeeld de producenten van voedsel.”
Eigen verantwoordelijkheid
Tot slot benadrukt Joline dat alle aanpassingen in de omgeving niet dé oplossing zijn. We moeten natuurlijk ook allemaal onze eigen verantwoordelijk nemen om onze leefstijl aan te passen. Hoe moeilijk het vaak ook is om het vol te houden. Maar zegt ze: “Al die kleine aanpassingen in de omgeving zullen het mensen wel makkelijker maken.”
Foto: Mark van den Brink
Dit verhaal verscheen in het digitale magazine Amsterdam UMC in praktijk. Meld u aan als abonnee en ontvang automatisch nieuwe edities van het magazine per mail.
