De onderzoekers keken niet naar het verschil in verkoop van één of enkele producten. Ze hielden over langere tijd bij wat de consument aan gezonde producten koopt in verhouding tot ongezonde producten. “We weten uit ander onderzoek dat kleine aanpassingen in de supermarkt wel degelijk kunnen helpen om mensen een gezond product te laten kiezen. Maar wij hebben nu gezien dat mensen in verhouding niet méér gezonde producten kopen. Ze kopen dan misschien wel de paprika die in de aanbieding is, maar wisselen dat waarschijnlijk in voor een ander gezond product”, licht Stuber toe. “Dat betekent niet dat ‘nudges’ en prijsmaatregelen niet werken, er zijn echter aanvullende en sterkere strategieën nodig voor een gezonder leefpatroon.” De onderzoeksresultaten laten ook zien dat de verleiding voor ongezonde producten te groot is. Ruim 80% van het voedselaanbod in supermarkten valt niet binnen de Schijf van Vijf.
Beperken ongezonde aanbod
Eerder riep de Hartstichting, samen met alliantiepartners, de overheid op afspraken te maken met supermarkten. Deze noodzaak onderschrijven de onderzoekers van het Supreme Nudge onderzoek. Zij vinden dat steviger overheidsbeleid en monitoring nodig is. Aanbevelingen die zij doen zijn regulering van ongezonde aanbiedingen en het beperken van het ongezonde aanbod in de winkel.
Geen effect
De onderzoekers analyseerden de gegevens van 361 deelnemers die boodschappen deden bij 12 Coop-vestigingen gedurende 6 tot 12 maanden. Een deel van de winkels liet gezonde producten extra opvallen door bijvoorbeeld actieprijzen en bordjes, het andere deel niet. Na een jaar bleken deze aanprijzingen en prijsmaatregelen voor gezond voedsel geen effect te hebben op het eetgedrag, het aankoopgedrag en de gezondheid van de deelnemers. Ook de totale afzet van gezonde producten was niet gestegen in de aangepaste supermarkten.
Nationaal Preventieakkoord
De overwegend ongezonde omgeving is een doorn in het oog van de Hartstichting. Directeur Hans Snijder: “Onze dagelijkse omgeving verleidt ons voortdurend tot te veel en ongezond eten en drinken. Wij willen juist dat het makkelijk en aantrekkelijk wordt om gezonder te gaan eten. Zo kunnen we hart- en vaatziekten en overgewicht terugdringen. In het Nationaal Preventieakkoord beloven supermarkten hun klanten te stimuleren om producten uit de Schijf van Vijf te kopen. Maar daar komt veel te weinig van terecht. De bedoelingen zijn goed, maar het schiet niet op en daarom zal de overheid het ongezond assortiment aan banden moet leggen."
Regelgeving vanuit de overheid kan volgens de onderzoekers een gelijk speelveld creëren voor alle supermarkten. Zij moeten zich dan aan dezelfde maatregelen houden om gezonde productkeuzes te stimuleren.
Fotografie: Adobe Stock
