“De zorg is verantwoordelijk voor ruim 7 procent van de CO2-uitstoot in ons land”, aldus Hehenkamp. “Naast duurzamer werken moeten we ook andere keuzes durven maken. We kunnen niet meer alles aan iedereen aanbieden. Die grenzen moeten opnieuw gedefinieerd worden. En ook de patiënt moet veel meer worden ingezet: als er te kiezen valt moeten we milieu-impact van behandelingen toevoegen aan de voorlichting. Zo kan ook de patiënt verantwoordelijkheid krijgen in de klimaatcrisis.”
Milieu-impact als vast criterium in de zorg
Een centraal thema in Hehenkamps duurzaamheidsonderzoek is het meten van de milieu-impact van zorgpaden: behandeltrajecten die patiënten doorlopen. Daarvoor maken hij en zijn onderzoeksteam gebruik van de zogeheten ‘levenscyclusanalyse’ (LCA). Dat is een methode om de totale milieubelasting van een product of dienst te bepalen gedurende de hele gebruiksperiode. “Dankzij de LCA kunnen we passende zorg herdefiniëren, waarbij milieu-impact een vast criterium moet worden.”
Patïent stimuleren te kiezen
Hehenkamp is als gynaecoloog gespecialiseerd in de behandelingen van vrouwen met myomen (vleesbomen). Onderzoek naar duurzame behandelingen rondom myomen laat zien dat de meest kosteneffectieve behandeling niet altijd de meest milieubewuste behandeling is. “Hier moeten we ons, als onderdeel van het zorgsysteem, over gaan buigen: hoeveel uitstoot is een behandeling waard? En hoe verhoudt dat zich tot de kosten? Milieu-impact kan bijvoorbeeld worden toegevoegd aan keuzehulpen. Door patiënten hierover goed voor te lichten, stimuleer je hen om voor een duurzame behandeloptie te kiezen.”
Commerciële belangen
In zijn oratie werpt Hehenkamp ook een kritische blik op commerciële belangen in de zorg. De marketing van nieuwe behandelingen ondermijnt vaak de objectiviteit van vergelijkend onderzoek. Hierdoor komen soms behandelingen op de markt waarvan de effectiviteit niet of nauwelijks bewezen is, terwijl de ontwikkeling en uitvoering ervan grote impact hebben op het milieu en op de zorgkosten. “Zulke behandelingen zou je eigenlijk alleen in onderzoeksverband moeten vergoeden. Bijvoorbeeld door de behandeling eerst te vergelijken met de standaardbehandeling, of uit te voeren in een patiëntenpopulatie die beter past in de Nederlandse situatie. Dan weten we hoe de behandeling werkt in de échte wereld en kunnen we mensen voorlichten over de voor- en nadelen ten opzichte van de oude behandeling. Op die manier kiezen we echt voor kwaliteit en doelmatigheid.” Hier ligt een rol voor de overheid, in samenwerking met het Zorginstituut, de verzekeraars en beroepsverenigingen van medisch specialisten.
Het grote thema van onze tijd
Hehenkamp beschouwt klimaatverandering als het grote thema van onze tijd. “Dit gaat veel verder dan de zorg. Zolang we de planeet blijven uitputten, hebben onze kinderen geen veilige toekomst. Maar door samen de schouders eronder te zetten, kunnen we het tij keren. Daarbij hebben alle individuen de mogelijkheid, maar ook de verantwoordelijkheid, om hieraan bij te dragen.”
Foto: privéarchief
