De komende winter zullen de ziekenhuizen in Nederland niet meer overspoeld worden met duizenden kinderen met een luchtweginfectie door het RS-virus, is de voorspelling. Ook de kinder-IC’s in Nederland zullen dan veel minder kinderen met een ernstige RS-infectie aan de beademing hebben liggen – normaal zo’n 150-200 per jaar. Allemaal dankzij een inenting met een door Amsterdam UMC-onderzoekers ontdekte antistof. Het RIVM laat weten dat in Europese landen waar de prik al gegeven wordt, er 80 procent minder kinderen met een RSV-infectie in het ziekenhuis worden opgenomen. Een bijkomend voordeel is dat er veel minder druk is op de gewone zorg. In landen waar de inenting al eerder werd ingevoerd konden wachtlijsten worden weggewerkt en konden bijvoorbeeld hartoperaties, waar ook IC-capaciteit voor nodig is, gewoon doorgaan. “Wereldwijd kan deze vinding nog meer impact hebben: het verkoudheidsvirus is bij zuigelingen in de lagelonenlanden de tweede doodsoorzaak na malaria. Er sterven in de wereld jaarlijks 100 duizend kinderen aan het virus”, aldus kinderarts-intensivist Job van Woensel.
Krachtig
In 2007 ontdekten onderzoekers van Amsterdam UMC onder leiding van de inmiddels gepensioneerde immunoloog Hergen Spits een nieuwe techniek om immuuncellen in een kweekbakje in leven te houden. Zijn collega’s Tim Beaumont en Etsuko Yasuda isoleerden, gebruikmakend van deze techniek, een antistof die het RS-virus onschadelijk maakt. Daarvoor gebruikten zij het bloed van een gezonde volwassen persoon die geen last had van het virus.Spits vertelde enkele jaren geleden in een interview dat de onderzoekers gericht op zoek gingen naar mensen die antistoffen tegen het RS-virus zouden kunnen hebben, zoals jonge ouders. Uiteindelijk vonden zij in het bloed van een onbekende donor een krachtige antistof tegen het RS-virus. De antistof kreeg de naam D25. “We testten de antistoffen in een vierkant laboratoriumplateau met veel vakjes, genummerd met cijfers en letters, net als bij een schaakbord. Deze krachtige antistof zat in vakje D25, dus dat werd de naam.” De antistof bleek ook in vervolgproeven uitzonderlijk goed in het onschadelijk maken van het RS-virus.
Pionierswerk
Na de vondst van D25 was er nog een lange weg te gaan totdat de gevonden antistof daadwerkelijk levens kon veranderen in de vorm van een inenting. Om dat voor elkaar te krijgen, werd de licentie van dit onderzoek destijds overgedragen aan het farmaceutische bedrijf AstraZeneca. Dit bedrijf kon het pionierswerk van Amsterdam UMC verder uitbouwen. Ze pasten de antistof een beetje aan, waardoor het gedurende het hele RS-virus-seizoen (het ‘griepseizoen’) bescherming biedt, en ze testten de antistof in enkele grote klinische trials. In 2022 gaf de EMA (het Europese Geneesmiddelenbureau) een voorlopige goedkeuring en een positief advies voor D25, dat inmiddels de naam nirsevimab had gekregen. Daarna keurde de Europese Commissie het middel goed en begin 2024 adviseerde de Gezondheidsraad om alle kinderen in hun eerste levensjaar via het Rijksvaccinatieprogramma bescherming aan te bieden tegen het RS-virus. In de Voorjaarsnota van 2024 maakte het kabinet geld vrij om alle baby’s te kunnen laten inenten.
Beschermd
En nu, in september 2025, is het dan eindelijk zover. In Nederland kunnen baby’s die dit jaar na 31 maart zijn geboren, beschermd worden met een inenting. Immunoloog Tim Beaumont: “Nadat de EMA toestemming had gegeven en de inenting werd ingevoerd in landen om ons heen, werden we natuurlijk wel ongeduldig. Als onderzoeker zou je willen dat de antistof snel terecht komt bij alle kinderen die het nodig hebben, ook in Nederland. We zijn verheugd dat ons werk uiteindelijk heeft geleid tot een middel dat enorm waardevol is voor kinderen en hun ouders over de hele wereld. Daar doe je het tenslotte voor.”
Foto: Adobe Stock
