Het blijkt lastig om AI-oplossingen in de zorg daadwerkelijk door te voeren in de klinische praktijk. Studies komen dan niet verder dan de pilotfase. Het net verschenen whitepaper ‘Advancing AI integration in healthcare’ onderzoekt hoe dit komt. Daarnaast geeft het de sleutelpunten aan in de succesvolle ontwikkeling en implementatie van mensgerichte AI in de zorg: co-creatie, kennisdeling, transparantie, integratie in de praktijk, monitoring en organisatorische innovatie. Het whitepaper is daarmee een startpunt voor onderzoekers, zorgprofessionals en beleidsmakers die AI willen inzetten ten gunste van patiënten, zorgprofessionals en de samenleving.

Het whitepaper is een initiatief van het VU Campus Center for AI and Health, een samenwerking tussen de Vrije Universiteit Amsterdam, Amsterdam UMC en de Hogeschool van Amsterdam. De paper gaat in op de mechanismen achter de huidige implementatiebarrières. Samenwerking is daarbij cruciaal. Menselijke factoren, technische uitdagingen en infrastructurele aspecten van kunstmatige intelligentie (AI) in de gezondheidszorg worden besproken.

Druk op de zorg verlichten

De maatschappelijke noodzaak tot innovatie in de zorg is duidelijk. De toenemende zorgvraag en het personeelstekort zetten professionals onder druk, terwijl AI kan ondersteunen bij besluitvorming en administratieve taken kan overnemen.“Met een vergrijzende bevolking, een recordaantal kankerdiagnoses en toenemende psychische problemen zou in 2050 bijna één op de drie werkenden in Nederland in de zorg nodig zijn. AI kan deze druk op veel niveaus verlichten,”aldus Mark Hoogendoorn, AI-wetenschapper aan de VU Amsterdam en Amsterdam UMC en betrokken bij het VU Campus Center for AI & Health.

Evaluaties onmisbaar

De betrouwbaarheid van AI wordt beperkt door de complexiteit, omvang en volledigheid van datasets, waardoor generaliseerbaarheid lastig blijft. “Voor mij als zorgprofessional is het cruciaal dat een AI-model betrouwbaar en robuust is, en dat ik kan begrijpen waarom het model een bepaalde uitkomst geeft,” zegt auteur Edwin Geleijn, fysiotherapeut bij Amsterdam UMC. Evaluaties in de praktijk zijn daarom onmisbaar.

Aanvulling, geen vervanging

De succesvolle integratie van AI in de zorg hangt af van enkele sleutelpunten: co-creatie, AI-kennis en -vaardigheden bij zorgprofessionals, en gebruikersacceptatie en -verantwoordelijkheid. Deze factoren bepalen direct de acceptatie, bruikbaarheid en effectiviteit van AI in de zorg, en daarmee ook de patiëntuitkomsten. Onderzoekers benadrukken dat AI een aanvulling is, geen vervanging. “Bij borstkankerscreening leidt de combinatie van een AI-systeem en de expertise van een radioloog tot betere nauwkeurigheid dan een van beide afzonderlijk,” aldus Hoogendoorn.

Uitdagingen in de AI-levenscyclus

Na ontwikkeling ontstaan bij implementatie en monitoring nieuwe uitdagingen: juridische kwesties rondom datagebruik, het delen van gegevens tussen instellingen, technische integratie en afstemming met werkprocessen.

Samenwerken voor betrouwbare AI in de zorg

Veelbelovende richtingen liggen zowel in technologische als in organisatorische innovaties: betere AI-ontwikkeling, verbeterd databeheer, training voor professionals en monitoring in de praktijk. Het aanpakken van menselijke, technologische en infrastructurele uitdagingen is hierbij essentieel. De samenstellers van het whitepaper kijken ernaar uit om deze innovaties samen met de bredere AI-zorgcommunity verder te brengen.

Download het volledige whitepaper Advancing AI integration in healthcare

Foto: Amsterdam UMC/Ilse Paulussen