Vaccin
Van Sorge richt zich vooral op de suikers op het oppervlak van bacteriën. Suikerkapsels zijn de meest bekende en bestudeerde suikers. Zij helpen de bacterie te overleven in de gastheer, vooral in het bloed. Daarnaast worden de suikerkapsels toegepast in vaccins, die zeer effectief zijn gebleken in het voorkomen van ernstige bacteriële infecties zoals hersenvliesontsteking en bloedvergiftiging. In het Rijksvaccinatieprogramma zijn momenteel vaccins tegen drie belangrijke bacteriële ziekteverwekkers opgenomen die op basis van suikerkapsels werken. Van Sorge is ook hoofd van het Nederlands Referentielaboratorium voor Bacteriële Meningitis (NRLBM), hierdoor kan zij haar eigen onderzoek op een unieke manier combineren met onderzoek naar het voorkomen en de verspreiding van bacteriële infecties binnen en tussen populaties in Nederland. Het NRLBM houdt al meer dan 60 jaar nauwgezet in de gaten hoe vaak bacteriële ziekteverwekkers voorkomen en hoe zij zich verspreiden. Vaccins met suikerkapsels kunnen echter niet ingezet worden tegen andere bacteriesoorten die levensbedreigende infecties kunnen veroorzaken, zoals Staphylococcus aureus en groep A-streptokokken (Strep A). “Maar er zijn nog veel meer suikers op het oppervlak van bacteriën die de basis kunnen vormen voor een vaccin. Naar aanleiding van ons onderzoek is zo’n andere suikerstructuur momenteel in ontwikkeling als basis voor een Strep A vaccin. Ik ben daarom hoopvol dat er goede aanknopingspunten voor een vaccin te vinden zijn in het grote onontgonnen repertoire van bacteriële suikerstructuren”, aldus Van Sorge.
Groep A-streptokokken
Van Sorge wil de komende jaren vooral meer aandacht vragen voor de Strep A infecties. “Deze bacterie behoort tot de top vijf pathogenen qua sterfte”, aldus Van Sorge. Wereldwijd overlijden jaarlijks meer dan een half miljoen mensen aan infecties veroorzaakt door deze bacterie, veel meer dan bijvoorbeeld malaria.
Strep A kan een scala aan infecties veroorzaken, zoals keelontsteking, bloedvergiftiging en de beruchte kraamvrouwenkoorts. Veelal overkomt het gezonde mensen van middelbare leeftijd, dertigers, veertigers en vijftigers. “Het verloop van de ziekte is vaak heftig en kan zich zeer snel ontwikkelen. Ondanks de ernst van dergelijke infecties, hebben we momenteel geen betrouwbare data over het aantal infecties in Nederland”, aldus Van Sorge. “Sinds begin 2019 hebben we daarom via het NRLBM met collega’s van het St. Antonius Ziekenhuis, het UMCU en het RIVM een pilotstudie opgezet om dit in kaart te brengen. Ingestuurde Strep A bacteriën worden genetisch onderzocht door het NRLBM om meer inzicht te krijgen in de kenmerken van deze bacteriën. Dit is van belang om te bepalen hoeveel ziektelast een toekomstig Strep A vaccin in Nederland kan voorkomen.” Interessant is dat veel mensen Strep A bij zich dragen. Maar zo lang er een balans is tussen de bacteriën en het immuunsysteem blijven mensen gezond. Via haar onderzoek probeert Van Sorge te achterhalen welke componenten een rol spelen bij het behouden maar ook bij de verstoring van deze balans. “Het ontwikkelen van een Strep A vaccin staat hoog op de agenda van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Vanwege de wereldwijde impact van Strep A infecties valt er een grote winst te behalen, daarvoor wil ik me extra blijven inzetten.”
Tekst: Charlotte Nuijten
Foto: Kirsten van Santen
